Przejdź do zawartości

Portal:Holandia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

 < Portale < Geografia < Europa < Holandia


Holandia w polskojęzycznej Wikipedii


Holandia (nid. Nederland, wym. [ˈneːdərˌlɑnt]; zachodniofryzyjski Nederlân; papiamento Hulanda) – państwo położone w Europie zachodniej, część składowa Królestwa Niderlandów. Stolicą jest Amsterdam, natomiast siedzibą rządu, parlamentu i rodziny królewskiej jest Haga. Graniczy na południu z Belgią oraz na wschodzie z Niemcami, od północy i zachodu oblewa ją wody Morza Północnego. Holandia jest monarchią konstytucyjną, a jej władcą jest król Wilhelm Aleksander. Jest członkiem Unii Europejskiej, ONZ i NATO.
Położenie Holandii na mapie Europy

Artykuł na medal

Vincent Willem van Gogh (wym. [ˈvɪnsɛnt vaŋˈɣɔɣ]; ur. 30 marca 1853, zm. 29 lipca 1890) – holenderski malarz postimpresjonistyczny, którego twórczość dzięki żywej kolorystyce i emocjonalnemu oddziaływaniu wywarła dalekosiężny wpływ na sztukę XX w. Artysta w ciągu swego życia cierpiał na napady lękowe i narastające ataki spowodowane zaburzeniami psychicznymi. Zmarł w wieku 37 lat jako twórca nieznany szerszemu ogółowi, w wyniku postrzału z broni palnej – prawdopodobnie samobójczego. Czytaj więcej...

Dobry artykuł

Kuchnia holenderskanarodowa kuchnia Holendrów. Oferuje proste, pożywne, oszczędne i zdrowe potrawy. Podstawowymi składnikami większości współczesnych tradycyjnych dań obiadowych są: ziemniaki, warzywa i mięso, ugotowane osobno lub łącznie w postaci stamppotu – potrawy charakterystycznej dla kuchni holenderskiej, występującej w wielu wariantach, do której często podawana jest kiełbasa rookworst. W tradycyjnym menu goszczą też ryby. Na ulicy od końca maja do początku lipca można kupić tradycyjną zakąskęwypatroszonego solonego śledzia z cebulką pokrojoną w kostkę tzw. Hollandse Nieuwe lub maatjesharing. Kuchnia holenderska słynie z serów żółtych, które wyrabiano już p.n.e. Ze względu na uwarunkowania historyczne – byłe kolonie – kuchnia Holendrów uległa wpływom innych kuchni, głównie wpływowi kuchni indonezyjskiej. Czytaj więcej…


Czy wiesz...

Muiderkring
Muiderkring
InterContinental Amstel Amsterdam
InterContinental Amstel Amsterdam

Z najciekawszych artykułów w Wikipedii na temat Holandii:

co biegnie pod Nową Mozą?

…że Kanał Amsterdam-Ren oddano do użytku ponad 20 lat od rozpoczęcia budowy?

…jakie spotkania (na zdjęciu) odbywały się w XIII-wiecznym zamku w Muiden?

kto ma reprezentować Holandię w przyszłorocznym Konkursie Piosenki Eurowizji?

…które koronowane głowy nocowały w hotelu Amstel (na zdjęciu) w Amsterdamie w drugiej połowie XIX wieku?

Rocznice i wydarzenia

Historia Holandii

Replika statku Amsterdam należącego do Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej

W średniowieczu tereny dzisiejszej Holandii były podzielone na hrabstwa (w VIII w. było ich prawie 50). W 1477 Holandia, a wraz z nią terytoria obecnej Belgii i Luksemburga, przeszła pod panowanie Habsburgów (od 1556 ich linii hiszpańskiej).

W marcu 1572 doszło do wybuchu powstania przeciw Hiszpanii. Wynikiem rewolty było podpisanie 23 stycznia 1579 Unii Utrechckiej. W pokoju westfalskim 1648 Hiszpania uznała niepodległość Zjednoczonych Prowincji. Od końca XVI w. Prowincje przeżywały rozkwit – rozwijał się handel zamorski, powstały kompanie handlowe takie jak: Kompania Wschodnioindyjska, Kompania Zachodnioindyjska. Republika Zjednoczonych Prowincji rywalizowała z takimi potęgami jak Anglia czy Francja o kolonizację Ameryki Północnej. w 1830 wskutek powstania niepodległościowego, od Niderlandów oderwała się Belgia, uznane przez Holandię w 1839.

W 1848 r. uchwalono konstytucję Holandii. Holandia była okupowana przez III Rzeszę, mimo swojej neutralności. Holandia jest jednym z założycieli Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, później Unii Europejskiej.

Czytaj więcej o historii Holandii...

Geografia Holandii

Zdjęcie satelitarne Holandii

Holandia leż w Europie Zachodniej, graniczy od południa z Belgią i do wschodu z Niemcami. Od północy i zachodu oblewa ją Morze Północne. Holandia ma powierzchnię 41 526 km² co odpowiada 1/8 powierzchni Polski.

Leży w dorzeczu trzech rzek: Renu, Mozy i Skaldy, IJsselu, Waalu i Amstelu. Długą tradycję (od VIII wieku) ma tu osuszanie terenów nadmorskich, jezior i zatok, poprzez tworzenie polderów. W 1932 powstał zbiornik IJsselmeer (1 100 km²) w wyniku odcięcia tamą Afsluitdijk (dł. 32 km) zatoki Zuiderzee od Morza Północnego.

Klimat Holandii jest morski, umiarkowany i ciepły. Średnia temperatura stycznia wynosi od +1 °C na wschodzie do +3 °C na zachodzie. Natomiast w lipcu od +17 °C do +19 °C, w głębi kraju do +20 °C. Mała amplituda roczna temperatur jest wynikiem zachodnich i południowo-zachodnich wiatrów, które łagodzą upały i chłody zimowe. Średnia roczna suma opadów wynosi 750 mm. Częstym zjawiskiem są mgły.

Czytaj więcej o geografii Holandii...

Kultura Holandii

Rembrandt – jeden z przedstawicieli Niderlandzkiego malarstwa

Holandię zamieszkuje 16 778 806 osób i jest 24. najgęściej zaludnionym krajem świata. Gęstość zaludnienia wynosi w tym kraju 404 osób/km². Językiem urzędowym Holandii jest język niderlandzki, a we Fryzji od niedawna także fryzyjski. Holendrzy kultywują rodzime dialekty i bywa, że język mówiony sąsiedniej wioski to inny dialekt. Obecnie Holandia jest jednym z najbardziej świeckich krajów Europy. W 2010 roku tylko 48,7% populacji Holandii wyznawało jakąś religię.

Grupy wyznaniowe w Holandii

 Zobacz też: Religia w Holandii.

Sztuka holenderska jest szczególnie znana z malarstwa. Wielu znakomitych malarzy to właśnie Holendrzy. Po za tym popularna jest również Holenderska literatura, kinematografia oraz muzyka.

Malarze: Rembrandt van Rijn, Vincent van Gogh, Jan Vermeer, Frans Hals, Gabriël Metsu, George Hendrik Breitner, Piet Mondrian, Karel Appel i Guillaume Cornelis Beverloo

Pisarze: Joost van den Vondel, Eduard Douwes Dekker, Harry Mulisch, Gerard Reve, Willem Frederik Hermans, Johan Huizinga, Erazm z Rotterdamu, Christiaan Huygens i Baruch Spinoza

Reżyserzy: Bert Haanstra, Fons Rademakers, Marleen Gorris, Mike van Diem

Muzycy/grupy muzyczne: Jan Pieterszoon Sweelinck, Louis Andriessen, Willem Pijper, Golden Earring, Focus, The Gathering, Shocking Blue, Within Temptation, Armin van Buuren, Tiësto, Caro Emerald, Anouk, Ton Koopman

Uniwersytety: Erasmus Universiteit Rotterdam, Radboud Universiteit Nijmegen, Rijksuniversiteit Groningen, Technische Universiteit Delft, Uniwersytet Techniczny w Eindhoven, Universiteit van Amsterdam, Universiteit Leiden, Maastricht University, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht, Universiteit van Tilburg, Vrije Universiteit Amsterdam, Wageningen University & Research Centre

Media: Nederland 1, Nederland 2, Nederland 3, RTL 4, RTL 5, BVN TV, Radio Nederland Wereldomroep

Wybrana ilustracja

Podział administracyjny Holandii

Holandia podzielona jest na 12 prowincji, które dzielą się z kolei na 458 gmin oraz na trzy gminy specjalne położone na Karaibach.

prowincja język niderlandzki stolica powierzchnia (km²) ludność
Prowincje
Groningen Groningen Groningen 2336 575 234
Fryzja Friesland Leeuwarden 3349 642 998
Drenthe Drenthe Assen 2642 483 173
Overijssel Overijssel Zwolle 3327 1 109 250
Flevoland Flevoland Lelystad 1419 365 301
Geldria Gelderland Arnhem 4975 1 970 865
Utrecht Utrecht Utrecht 1386 1 171 356
Holandia Północna Noord-Holland Haarlem 2670 2 595 294
Holandia Południowa Zuid-Holland Haga 2818 3 452 323
Zelandia Zeeland Middelburg 1788 379 948
Brabancja Północna Noord-Brabant Den Bosch 4919 2 410 649
Limburgia Limburg Maastricht 2153 1 135 962
Gminy specjalne
Bonaire Bonaire Kralendijk 294 14 006
Saba Saba The Bottom 13 1424
Sint Eustatius Sint Eustatius Oranjestad 21 3100

Polityka Holandii

Królestwo Niderlandów od 16 marca 1815 roku jest monarchią konstytucyjną, na czele państwa stoi monarcha (od 2013 – król Wilhelm Aleksander). Król Niderlandów mianuje szefa rządu Holandii, wywodzącego się najczęściej ze zwycięskiego ugrupowania – jest on szefem egzekutywy. Premier kieruje polityką wewnętrzną i zagraniczną państwa. Rolę władzy ustawodawczej odgrywa dwuizbowy parlament – Stany Generalne (Staten-Generaal), przy czym faktyczne znaczenie posiada jedynie izba niższa (Tweede Kamer). Senat (Eerste Kamer) pełni funkcję reprezentacyjną i ewentualnie może opóźniać wejście w życie ważnych ustaw.

Największe ugrupowania polityczne:

Władcy Niderlandów

W Holandii panuje obecnie dynastia Orańska-Nassau panująca od czasów Wilhelma I Orańskiego, który zorganizował powstanie przeciwko Hiszpanii i uzyskał niepodległość Niderlandów.


Władcy z dynastii Orańskiej-Nassau:




Inne portale tematyczne w polskojęzycznej Wikipedii

.