De filmografie van Martin Scorsese heeft heel wat moois te bieden. Hij heeft meeslepende muziekdocumentaires gemaakt, grootse epossen zoals The Age of Innocence, biopics als Kundun en The Aviator, gedurfde komedies als The King of Comedy en After Hours. En ja, zijn "gangsterfilms" - Goodfellas, Casino, The Departed, The Irishman en misschien wel The Wolf of Wall Street - zijn geweldige films. Maar met Killers of the Flower Moon heeft een van de grootste Amerikaanse filmmakers ooit zichzelf overtroffen door zijn eerdere werkwijze in misdaaddrama's te verruimen en meer van zijn publiek te vragen.
Scorsese is al heel lang een meester in het creëren van meeslepende criminelen op het scherm, waarbij hij het publiek uitnodigt tot de plaatsvervangende sensatie van het zijn van een Made Man of een Wall Street-grootheid. Met Killers of the Flower Moon betrekt hij ons opnieuw bij de criminelen in het hart van het verhaal, maar deze keer is het niet de bedoeling dat we genieten van hun arrogante geweld of dat we worden verleid door hun meedogenloze jacht op rijkdom en macht. In plaats daarvan worden we medeplichtig gemaakt aan hun meedogenloze samenzwering van genocide.
Waar gaat Killers of the Flower Moon over?
Killers of the Flower Moon is gebaseerd op het gelijknamige non-fictieboek van David Grann en gaat in op een reeks moorden op leden van de Osage-stam in de jaren 1920. Het is een waargebeurd verhaal dat niet erg bekend is buiten Oklahoma, waar de moorden plaatsvonden. De Osage-stam, die het overleefde om door het land te worden getrapt door " the great white father", werd uiteindelijk naar een reservaat in Oklahoma gestuurd. Ze accepteerden dit land deels omdat het zo'n afgelegen gebied leek dat ze er zeker van waren dat ze eindelijk met rust gelaten zouden worden. Toen vonden ze olie.
Terwijl deze families rijk werden door de vondst, verzamelden witte mannen zich om manieren te vinden om geld af te troggelen van de nieuwbakken miljonairs. Killers laat zien hoe ze dit voor elkaar kregen via conservators, roofzuchtige handelspraktijken en regelrechte grafroof. Een van de gruwelijkste van deze methodes was een samenzwering die leidde tot tientallen moorden.
Scorsese en mede-scenarioschrijver Eric Roth maken een dramatische verandering ten opzichte van Grann's boek, niet qua inhoud maar qua aanpak. In plaats van de misdaden en het daaropvolgende FBI-onderzoek uit de doeken te doen, laat Killers ons vanaf het begin meeleven met de criminelen - net als veel andere Scorsese-films. De criminelen hier zijn echter geen chaotisch meeslepende anti-helden zoals Travis Bickle van Taxi Driver, Jordan Belfort van Wolf of Wall Street of Henry Hill van Goodfellas. Het wordt al vroeg duidelijk dat dit lafaards en oplichters zijn die handelen in samenzwering, corruptie en witte suprematie.
Leonardo DiCaprio en Robert De Niro brengen twee criminelen perfect tot leven
Beeld: Apple TV+Terwijl de film opent met de Osage-stam, die in een plechtig begrafenisritueel erkent dat hun manier van leven verloren gaat onder de druk om te assimileren, volgt Killers of the Flower Moon vooral een wolf in schaapskleren. Ernest Burkhart (Leonardo DiCaprio) is een trage, maar hebzuchtige veteraan die het Osage-gebied binnenrolt op zoek naar een steuntje in de rug van zijn welgestelde oom, veeboer William "King" Hale (Robert De Niro).
LEES OOK: Review 'Cities: Skylines 2' - Kleine stadjes worden groot
Door twee van zijn meest gelauwerde en vaste acteurs samen te brengen, had Scorsese Ernest en King kunnen neerzetten als een stel branievolle schurken, zoals hij in zijn eerdere samenwerkingen heeft gedaan. In plaats daarvan duwt hij elke acteur uit zijn niche. DiCaprio ontdoet zich van zijn chique houding, laat zijn schouders hangen en zet een stel scheve tanden, een vooruitstekende kaak, een bijbehorende frons en een kapsel dat eruitziet als een straf. Ondertussen zijn De Niro's kenmerkende snauw en intense blik opzij gezet ten gunste van een vrolijke grijns, open armen en een springerig accent uit het Amerikaanse zuiden. Deze transformaties zijn grondig en verraderlijk.
Aan de oppervlakte lijkt Ernest een vriendelijke dwaas en King een verfijnde en zorgzame weldoener, precies zoals hij wordt gezien door de Osage gemeenschap met wie hij zaken doet en omgaat. Maar zodra Ernest in een van de gepolijste stoelen van King heeft plaatsgenomen, begint het samenzweren - een terloops gesprek over de hoop op rijkdom en vrouwen verandert in een gesprek vol achterdocht en duivelse plannen. Door ons aan Ernest te binden, brengt Scorsese het publiek van dichtbij in contact met de invloed van King, die van een goudzoekende nietsnut een dubbelzinnige moordenaar maakt.
Ernest is niet zoals veel van Scorsese's criminele hoofdpersonen. Hij wordt gepresenteerd als een smerige dief, een klein kind en een idioot zonder talent voor langetermijnvisie. Zelfs de romance die hem zou kunnen vermenselijken - met Mollie, een mooie maar wanhopige Osage vrouw gespeeld door Lily Gladstone - dient om hem te criminaliseren, omdat elk moment van het hof maken wordt ondermijnd door zijn schaamteloze jacht op het geld van haar familie.
Het is niet dat Ernest geen charme heeft. Ondanks zijn sukkeligheid verleidt hij Mollie met zijn oprechte - zij het inconsequente - tederheid. Maar ook dit maakt ons ziek, want terwijl zij hem vertrouwt, weten wij wat hij van plan is en tot welke gruwelijkheden hij in staat is. In Killers of the Flower Moon zijn we niet het betoverde publiek dat een Amerikaanse volksheld ziet, die ons voor zich weet te winnen met zijn gave van praatjes en flitsende levensstijl. We zijn stille getuigen van verzwegen racisme, gemene moordcomplotten en de doofpotaffaires van een idioot en zijn oom. Scorsese leidt ons niet alleen binnen in de achterkamertjes van de criminele wereld, hij legt bloot hoe de verraderlijkheid van witte suprematie in Amerika iedereen die niets doet om het actief te bestrijden medeplichtig maakt aan het kwaad.
Killers of the Flower Moon respecteert de Osage
Beeld: Apple TV+Hoewel de FBI arriveert in de vorm van voormalig Texas Ranger Tom White (gespeeld door Jesse Plemons), is deze verfilming niet echt een verhaal van een 'white savior'. Ten eerste komen deze white hats veel te laat om hun uiteindelijke inspanningen toe te juichen. Zelfs de Osage-personages in de film spotten terecht met het aantal lijken dat moest worden geteld voordat de regering ingreep. Bovendien speelt de Osage-cultuur een grotere rol in het verhaal van Killers dan de FBI.
In de hele film zijn elementen uit het leven en de cultuur van de Osage verweven, waardoor er een balans ontstaat met het dodelijk opportunistische perspectief van Ernest. Sommige scènes bevatten gesprekken in de moedertaal van de Osage. Sommige zijn ondertiteld - zoals de conversaties tussen Mollie en haar moeder - andere niet, waardoor degenen die de taal niet spreken geen vertaling krijgen en worden aangespoord om te erkennen dat ze een buitenstaander zijn. Rituelen van huwelijken, het geven van namen aan kinderen en herdenkingen worden met respect in beeld gebracht, waarbij tijd en ruimte wordt gegeven aan deze momenten van vreugde en verlies, compleet met ceremoniële gewaden, zang en toespraken. Hoewel Ernest hun cultuur bestudeert als onderdeel van zijn doel om Mollie te verleiden, worden deze toespraken en ceremonies niet uitgelegd zoals ze normaal gesproken aan buitenstaanders zouden worden uitgelegd. Scorsese geeft ze de ruimte om te bestaan zonder de druk om de nieuwsgierigheid van een niet-inheems Amerikaans publiek te bevredigen.
In schril contrast met deze ceremonies staan abrupte sterfscènes. Osage-mannen en -vrouwen worden door witte mannen met meedogenloze efficiëntie afgeslacht en hun lichamen worden als afval weggegooid. Elke moordscène is schokkend, vooral omdat de scènes vaak volgen op een reeks rustige gesprekken. Scorsese maakt geen spektakel van het geweld, maar laat zien hoe deze doden uit het niets en ijskoud tot stand kwamen. Je adem stokt misschien omdat een scène van een jonge moeder die haar kind buiten haar mooie huis wiegt, niet zo zou mogen eindigen als deze scène.
Lily Gladstone maakt indruk in Killers of the Flower Moon
Beeld: Apple TV+Het verhaal van deze moorden wordt nog persoonlijker door Mollie Burkhart, die ook een centrale figuur in het boek is, omdat haar familie aan beide kanten van de moordenaars en de doden figureerde. Tegenover DiCaprio en De Niro is Gladstone niet te overtreffen door deze A-listers. Haar optreden is er een van persoonlijke pijn, maar ook van vreugde en stalen veerkracht. Ernest mag dan een dwaas zijn, Mollie is dat niet. Maar hoe kon iemand voorspellen hoe diep het verraad kon gaan?
LEES OOK: Review Bang & Olufsen Beosound A5: geweldig geluid uit een picknickmand?
De angst voor Mollie hangt dik boven Killers of the Flower Moon. Gebonden aan Ernest weet het publiek beter dan zij wat er van haar zou kunnen worden. Je wordt zenuwachtig terwijl je hulpeloos en doodsbang voor haar toekijkt. Maar Gladstone speelt Mollie niet als een troosteloze bloem of een tragisch slachtoffer. Ze snauwt als haar moeder haar favorieten speelt. Ze is gevoelig voor haar kinderen en smachtend naar haar geliefde. Hoewel Mollie niet het middelpunt van deze film is, wordt ze ook niet naar de zijlijn geduwd. Mollie Burkhart sluit zich standvastig aan bij de rangen van Scorsese vrouwen - zoals Karen Hill, gravin Ellen Olenska en Ginger McKenna - die zich niet laten veroveren door onberekenbare mannen en boeiend zijn in hun eigen volheid.
Een meeslepende en meedogenloze film over Amerikaans kwaad
Beeld: Apple TV+Op zijn 80ste daagt Scorsese zichzelf en zijn publiek nog steeds uit om Amerika te begrijpen via zijn criminelen. Wie beschouwen we meer als volkshelden dan als schurken? Welke slachtoffers worden meer herdacht dan geminacht of over het hoofd gezien? Wiens verhalen moeten verteld worden?
Voor deze film raadpleegde Scorsese vertegenwoordigers van de Osage-bevolking om hun perspectief beter te begrijpen. In de film zijn er verschillende scènes waarin de leiders van de stam de kans krijgen om hun gevoelens, herinneringen en verlangens rechtstreeks over te brengen. Het verhaal van Mollie nodigt buitenstaanders uit om dieper in deze ervaring te duiken. Maar Scorsese gaat niet zo ver dat hij zijn verhaal in het Osage-perspectief plaatst, want hoewel deze film de stam waardeert, is hij niet alleen voor hen bedoeld. Het Osagevolk kent dit horrorverhaal. Killers of the Flower Moon richt zich vooral tot hen die dat niet doen, en meer specifiek tot hen die vandaag de dag de lessen van het verhaal over de gevaren van zelfingenomenheid en medeplichtigheid aan witte suprematie zouden kunnen toepassen.
In een schokkende maar briljante epiloog brengt Scorsese zichzelf in het verhaal en houdt hij een korte maar diep ontroerende toespraak. Het is misschien maar 30 seconden van de film, maar het spreekt boekdelen over zijn bedoelingen.
LEES OOK: Review 'Marvel’s Spider-Man 2' - Venominaal
Uiteindelijk is Killers of the Flower Moon een verbazingwekkende prestatie en met gemak een van de beste films van het jaar. Toch is het niet de definitieve kijk op de Osage-moorden en Scorsese weet dat. Zijn briljante film weigert het boek te sluiten en daagt ons in plaats daarvan uit om nog dieper te graven. De film draait op dit moment alleen in de bioscoop, ook in IMAX en Dolby Cinema.
