Scenariodenken - korte introductie
- 1. SCENARIODENKEN
Case: Vakbond in 2040
Version : 0.2
Date : 25-6-2015
Status : Concept
Author : Maikel Mardjan
© 2015 Maikel Mardjan
Dit werk valt onder een Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0
Internationaal-licentie.
- 2. AGENDA
Wat is scenariodenken
Hoe werkt het
Waarom scenariodenken voor deze ‘case’
Doen!
Samenvatting
- 3. WAT IS SCENARIODENKEN
Scenariodenken is een methode voor toekomstonderzoek. De
methodiek wordt gebruikt om strategische beleidsvorming te
bevorderen door veranderingen in kaart te brengen en te vertalen
naar de organisatie.
Scenariodenken bevat drie componenten:
1. Een procesbeschrijving en analyse van een bestaande situatie
(uitgangssituatie).
2. Één of meer beelden van een toekomstige situatie
(toekomstbeeld)
3. Één of meer ontwikkelingsprocessen die de bestaande situatie en
de toekomstige situatie aan elkaar koppelen (toekomst pad)
- 4. WAT IS SCENARIODENKEN (2)
Eigenschappen scenariodenken:
• Stimuleert de verbeeldingskracht en de discussie.
• Structureert de communicatie over mogelijke ontwikkelingen in
een beleidsveld.
• Inspiratiebron voor beleid, in plaats van draaiboek voor de
toekomst.
• Met scenario’s worden onzekerheden expliciet gemaakt, waardoor
juist de extreme mogelijkheden in kaart worden gebracht.
• Scenariomethode is een generiek instrument dat voor veel
verschillende vraagstukken en doelen ingezet kan worden.
- 7. TOEKOMST VOORSPELLEN: KAN DAT WEL?!
Dé toekomst voorspellen?!?:
• Complexe religieuze en filosofische discussies.
• De huidige realiteit is al enorm complex.
• Wij mensen ‘missen’ heel veel signalen: De mens heeft slechts vijf
zintuigen om deze realiteit waar te nemen. Onze zintuigen dekken
slechts een beperkt deel van de realiteit af. Zelfs in hun eigen domein
registreren de menselijk zintuigen slechts een beperkt deel van de
signalen. Menselijke ogen bijvoorbeeld zijn niet in staat tot
waarneming in het infrarode deel van het spectrum.
Insteek scenariodenken:
• De grondgedachte van de scenariomethode is dat er meerdere
toekomsten mogelijk zijn. Met de scenariomethode verkrijgt men
verschillende beelden over hoe de toekomst zich zou kunnen
ontwikkelen. De onzekerheid over de toekomst wordt daarmee
principieel erkend.
• Scenario’s beschrijven alleen de toekomstige context aangezien het
uitvoeren van acties niet zozeer een kwestie van goed voorspellen is,
maar vooral een kwestie van goede (beleid)uitvoering.
- 8. AGENDA
Wat is scenariodenken
Hoe werkt het
Waarom scenariodenken voor deze ‘case’
Doen!
Samenvatting
- 9. HOE WERKT HET
De 8 stappen voor het ontwikkelen van scenario’s volgens Peter
Schwartz:
1. Identificeer de vraagstelling of het te nemen besluit.
2. Benoem belangrijke externe factoren die het succes of falen
zullen bepalen.
3. Benoem de externe krachten (trends) die op de factoren invloed
uitoefenen.
4. Rankschik de krachten naar impact en onzekerheid.
5. Selecteer die krachten die het meest belangrijk en het meest
onzeker zijn.
6. Werk voor elke combinatie van de geselecteerde krachten het
verhaal uit.
7. Bepaal de implicaties voor de vraagstelling (of de beslissing) voor
elk van de toekomstverhalen.
8. Selecteer indicatoren en waarschuwingssignalen om op te letten.
- 10. HOE WERKT HET (2)
In de praktijk:
• Identificeer de kernzekerheden. Dit zijn de onzekerheden die hoogste
impact hebben!
• Maak een scenariomatrix (beeldend, verhalend, etc). Kies een vorm die
stakeholders ‘pakt’.
Praktisch vervolg:
• Selecteer vanuit alle geselecteerde ‘signalen’ de belangrijkste (gezien de
scope/doel/tijd) en benoem de onzekerheden.
• Maak een matrix om mee te ‘spelen’ tot alle betrokkenen het eens zijn
over de twee gekozen ‘kernzekerheden’ om mee verder te gaan.
Onzekerheid A
Onzekerheid B
Scenario 1 Scenario 2
Scenario 3 Scenario 4
- 11. HOE WERKT HET (3)
Onzekerheid Factor A
(heel zeker)
Scenario 1 Scenario 2
Scenario 3 Scenario 4
scenariomatrix
Onzekerheid Factor B
(heel zeker)
Onzekerheid Factor B
(Zeer onwaarschijnlijk)
Onzekerheid Factor A
(zeer onwaarschijnlijk)
- 12. VOORBEELDEN
Economische crisis en impact voor MBK/eenmanszaken: Opgesteld
2008:
TerugNaar199x
New
Innovation Age
FigthersMarket As-Is
Werkloosheid (hoog)
Werkloosheid (laag)
Veel marktvernieuwingGeen marktvernieuwing
- 15. AGENDA
Wat is scenariodenken
Hoe werkt het
Waarom scenariodenken voor deze ‘case’
Doen!
Samenvatting
- 16. WAAROM SCENARIODENKEN VOOR DEZE ‘CASE’
Kernvraag:
Hoe ziet een vakbond eruit in 2040 ?
Input:
• Vanuit case geschetste signalen.
• Ingebrachte stellingen bij case (onzekerheden)
• Signalen vanuit vele media rond impact AI op ‘werk’
Shaping
mode
Chosing
mode
Designing
mode
Comparing
mode
Wat gedachtes:
• Probleem van toekomst voorspellen(!)
• Kiezen juiste organisatievorm van een
vakbond (contingentietheorie , ‘not
one best way’) (!)
• Geen inzicht in huidig beleid en
huidige strategische plannen van deze
vakbond.
>>Een creatieve systematische
methode om input te geven op interne
strategieproces.
- 17. DOEN!
Maak een lijst van ‘kernzekerheden’ die van invloed zijn op een
vakbond. (Factoren die veel impact hebben of kunnen hebben):
Factoren (onzekerheden) genoemd voor ‘Vakbond in 2040’ thema:
• Sociale ongelijkheid
• Mensen handen of robot handen
• Individu vs collectief
• Welvaart / welzijn
• Bemiddelingsfunctie
• Bescherming van de werknemer
• Basisinkomen voor iedereen
• Directe democratie, dan vervalt de bemiddelingsfunctie
• Volledige individualisering
• Buitenaards leven komt van mars
• Mind-linking (gedachtes koppelen)
• Contributie wordt niet meer betaald
• Free-rider probleem (geen leden meer)
- 18. VOORBEELD 1
Scope: Nederland ? Vakbond?
Enorme kracht
van AI/Robots
AI/Robots zijn alleen
voor standaard werk
Arbeidsvraag hoog
Arbeidsvraag zeer
laag
- 19. VOORBEELD 2
Sterk sociaal Europa
(geen aparte vakbonden
meer nodig)
Zeer liberaal Europa
(Veel organisaties nodig
voor belangenbehartiging
voor werkenden)
AI/Robotisering zorgt
voor veel nieuw werk
AI/Robotisering zorgt
voor zeer lage
arbeidsvraag (voor zeer
typen arbeid)
- 20. VOORBEELD 3
Scope: Nederland ? Vakbond?
(bijna)Geen werk
meer door robots/AI
Zeer sterk sociaal
beleid in nld
Veel extra
werkgelegenheid
door robots/AI
Zeer liberaal beleid in
nld
- 21. VOORBEELD 4
(bijna)Geen werk
meer door robots/AI
Veel extra
werkgelegenheid
door robots/AI
Enorme toename
arbeiders door
immigratie
Enorme afname
arbeiders (vergrijzing,
geen imigratie etc)
Scope: Nederland ? Vakbond?
- 22. AGENDA
Wat is scenariodenken
Hoe werkt het
Waarom scenariodenken voor deze ‘case’
Doen!
Samenvatting
- 24. OVER ORGANISATIEONTWERP.NL
Drs. Ir. Maikel J. Mardjan MBM
Meer dan 20 jaar relevante kennis en ervaring op
gebied van IT, management en organisatie. Sterk
op het raakvlak tussen bedrijfsprocessen en IT.
Msc (ir) Elektrotechniek – Technische
Universiteit Delft
Msc (drs) Bedrijfswetenschappen –
Rijksuniversiteit Groningen
Master Business Management (MBM) – TSM
Business School
Belangrijkste aandachtsgebieden: Architectuur, (IT)
organisatieontwerp, Cyber Security, Open Source,
Integratie (SOA), Open Innovatie, Nieuwe
Management Concepten,systeemdenken en
Internet.
- 25. CONTACT?
Bel : +31 (0) 6 22869536 of
Mail : info@organisatieontwerp.nl
‘Alleen is niemand wijs genoeg’
Plautus