Przejdź do zawartości

Kurt Waldheim

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kurt Waldheim
Ilustracja
Kurt Waldheim (1973)
Pełne imię i nazwisko

Kurt Josef Waldheim

Data i miejsce urodzenia

21 grudnia 1918
St. Andrä-Wördern

Data i miejsce śmierci

14 czerwca 2007
Wiedeń

Prezydent Austrii
Okres

od 8 lipca 1986
do 8 lipca 1992

Przynależność polityczna

Austriacka Partia Ludowa

Poprzednik

Rudolf Kirchschläger

Następca

Thomas Klestil

Sekretarz generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych
Okres

od 1 stycznia 1972
do 31 grudnia 1981

Poprzednik

U Thant

Następca

Javier Pérez de Cuéllar

podpis
Odznaczenia
Order Uśmiechu

Kurt Josef Waldheim ([ˈkʊɐ̯t ˈvaldhaɪm]; ur. 21 grudnia 1918 w St. Andrä-Wördern, zm. 14 czerwca 2007 w Wiedniu[1]) – austriacki polityk i dyplomata, od 1968 do 1970 minister spraw zagranicznych, sekretarz generalny ONZ w latach 1972–1981, prezydent Austrii w latach 1986–1992.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny o czeskich korzeniach, noszącej nazwisko Watzlawick. Jego ojciec pracował jako inspektor w administracji oświatowej[2]. Kurt Waldheim studiował prawo na Uniwersytecie Wiedeńskim (doktoryzował się w 1944), ukończył również Akademię Dyplomatyczną w Wiedniu[3].

W 1938 po aneksji Austrii przez Niemcy dołączył do NSDStB, związanej z NSDAP organizacji studenckiej[2]. Został też członkiem SA[4]. W trakcie II wojny światowej był żołnierzem Wehrmachtu, w tym oficerem wywiadu. Służył od 1941 w czasie ataku na Związek Radziecki, a w następnych latach na Bałkanach, wchodził m.in. w skład sztabu generała Alexandra Löhra, straconego po wojnie za popełnione zbrodnie. Do drugiej połowy lat 80. związki Kurta Waldheima z organizacjami nazistowskimi i jego kariera wojskowa nie były publicznie znane[2][5].

W 1945 dołączył do austriackiej służby dyplomatycznej. Był m.in. pierwszym sekretarzem w przedstawicielstwie Austrii we Francji (1948–1951) oraz dyrektorem departamentu kadr w resorcie (1951–1955). W 1955 został szefem misji dyplomatycznej Austrii przy ONZ, od 1956 do 1960 kierował placówką dyplomatyczną w Kanadzie (najpierw jako minister pełnomocny, następnie w randze ambasadora). Powrócił do MSZ, gdzie stał na czele jednego z departamentów, a następnie był dyrektorem generalnym do spraw politycznych. W latach 1964–1968 i 1970–1971 zajmował stanowisko stałego przedstawiciela Austrii przy ONZ w Nowym Jorku. Od stycznia 1968 do kwietnia 1970 sprawował urząd ministra spraw zagranicznych w rządzie Josefa Klausa[1][3].

W 1971 z rekomendacji Austriackiej Partii Ludowej kandydował w wyborach prezydenckich, otrzymał 47,2% głosów, przegrywając z Franzem Jonasem[6]. 1 stycznia 1972 objął stanowisko sekretarza generalnego ONZ, które zajmował do 31 grudnia 1981[7]. W 1979, ogłoszonym przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Dziecka, nadał polskiemu Orderowi Uśmiechu rangę międzynarodową[8]. W latach 1982–1984 wykładał na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie[1].

W 1986 ponownie był kandydatem ludowców w wyborach prezydenckich. W pierwszej turze głosowania dostał 49,6% głosów. W drugiej otrzymał 53,9% głosów, wygrywając z Kurtem Steyrerem[9]. W marcu tegoż roku, jeszcze przed wyborami, ujawniono fakt przynależności Kurta Waldheima do NSDStB i SA, a także jego służbę na Bałkanach pod dowództwem Alexandra Löhra. Sam polityk w swojej biografii ukrywał te fakty, wskazując tylko na służbę w okolicach Triestu pod koniec wojny[5]. Upublicznienie tych informacji wywołało liczne kontrowersje i dyskusje. Wskazywano, że musiał wiedzieć o różnych zbrodniach wojennych, w tym deportacjach greckich Żydów czy masakrach na terenie Jugosławii[2][4]. Wyrażano przypuszczenia, że sam również mógł brać udział w zbrodniach wojennych. Już po wyborach kanclerz Franz Vranitzky powołał międzynarodową komisję, która nie znalazła dowodów jego udziału w zbrodniach wojennych[2][4].

Kurt Waldheim urząd prezydenta objął w lipcu 1986[1]. Ujawnienie jego przeszłości spowodowało, że był traktowany jako persona non grata w większości państw. W konsekwencji w czasie swojej prezydentury jako głowa państwa oficjalnie odwiedził tylko kraje arabskie oraz Watykan[4][10]. W 1992 nie ubiegał się o reelekcję, kończąc urzędowanie w lipcu tegoż roku[1].

Został wyróżniony m.in. tytułem doktora honoris causa przez Uniwersytet Warszawski (1977)[11]. Był kawalerem Orderu Uśmiechu[12].

Pochowany w krypcie prezydenckiej na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu. W pośmiertnie opublikowanym liście wyraził żal z powodu tak późnego jednoznacznego odniesienia się do nazistowskich zbrodni wojennych[10].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Był żonaty z Elisabeth Waldheim[2], miał troje dzieci[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Profil na stronie Parlamentu Austrii. [dostęp 2020-02-26]. (niem.).
  2. a b c d e f Kurt Waldheim was Secretary-General of the UN for 10 years. telegraph.co.uk, 15 czerwca 2007. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  3. a b c Kurt Waldheim (Austria). un.org. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  4. a b c d Kurt Waldheim (1918–2007). wsws.org, 21 czerwca 2007. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  5. a b Medien: Die Geschichte einer Recherche. profil.at, 18 marca 2006. [dostęp 2020-02-26]. (niem.).
  6. Die Wahl des Bundespräsidenten am 25. April 1971.. bmi.gv.at. [dostęp 2020-02-26]. (niem.).
  7. Leaders of United Nations Organization (UNO). zarate.eu. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  8. Historia. orderusmiechu.pl. [dostęp 2020-02-26].
  9. Die Wahl des Bundespräsidenten am 4. Mai und 8. Juni 1986.. bmi.gv.at. [dostęp 2020-02-26]. (niem.).
  10. a b Waldheim, ex-UN leader and Nazi, buried in Austria. reuters.com, 23 czerwca 2007. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  11. Doktoraty HC. uw.edu.pl. [dostęp 2020-02-26].
  12. Waldheim Kurt. orderusmiechu.pl. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]