Przejdź do zawartości

Juan Caramuel y Lobkowitz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Juan Caramuel y Lobkowitz
Biskup
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

23 maja 1606
Madryt

Data i miejsce śmierci

8 września 1682
Vigevano

Biskup Vigevano
Okres sprawowania

1673–1682

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

cystersi

Śluby zakonne

1623

Sakra biskupia

29 lipca 1657

Multimedia w Wikimedia Commons

Juan Caramuel y Lobkowitz (ur. 23 maja 1606 w Madrycie, zm. 8 września 1682 w Vigevano[1][2]) – hiszpański duchowny, poliglota[2] i polihistor[1]: teolog probabilista[3], pisarz i matematyk. Biskup Vigevano w latach 1673–1682, cysters[4].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był dzieckiem rozwiniętym ponad swój wiek; wcześnie zaczął się zajmować poważnymi problemami matematycznymi: w dziesiątym roku życia opublikował nawet tablice astronomiczne. Otrzymawszy powierzchowne wykształcenie w kolegium, gdzie dzięki swoim wybitnym zdolnościom osiągał szybkie postępy, zwrócił swoje zainteresowania ku językom orientalnym, zwłaszcza chińskiemu. Przyjęto go do zakonu cystersów w klasztorze La Espina w diecezji Palencia; po święceniach zaczęła się jego niezwykle urozmaicona i błyskotliwa kariera.

Gdy przebywał w klasztorze w Dunes we Flandrii, na jego kazania zwrócił uwagę kardynał infant Ferdynand Habsburg, gubernator Niderlandów, i w 1638 przyznano mu tytuł doktora teologii na uniwersytecie w Leuven. Kiedy musiał opuścić Palatynat, król Filip IV wysłał go jako posła na dwór cesarza Ferdynanda III. Był kolejno opatem Melrose w Szkocji, prowincjałem benedyktynów w Wiedniu i wikariuszem biskupim przy arcybiskupie Pragi.

W 1648, gdy Szwedzi oblegali Pragę, uzbroił oddział duchownych i dowodził nim podczas obrony miasta. Za odwagę otrzymał od cesarza złoty łańcuch. Wkrótce potem został biskupem Königratz, potem arcybiskupem Otranto, a umierając był biskupem Vigevano.

Jego książki są jeszcze liczniejsze od tytułów i rozmaitych osiągnięć. Według Jeana-Noëla Paquot opublikował nie mniej niż 262 dzieła o gramatyce, poezji, retoryce, matematyce, astronomii, architekturze, fizyce, polityce, prawie kanonicznym, logice, metafizyce, teologii i ascetyzmie. Ale niewiele z jego dzieł miało trwałą wartość. Uwielbiał bronić nowatorskich teorii, a w Theologia moralis ad prima atque clarissima principia reducta (Leuven, 1643) próbował rozwiązywać problemy teologiczne za pomocą reguł matematycznych. Przypisywane mu pobłażliwe poglądy moralne skrytykował Pascal w Prowincjałkach, a Alfons Liguori przyznał mu za nie tytuł księcia laksystów. Z taką oceną polemizuje współczesna teolożka Julia Fleming[3].

Jego prace matematyczne skupiały się na kombinatoryce; był też jednym z pionierów rachunku prawdopodobieństwa, przedrukowując z pomocnymi wyjaśnieniami pracę Christiaana Huygensa o kościach.

Znał 24 języki[2].

Zdaniem prof. Tatarkiewicza Caramuel był postacią równie malowniczą jak Leibniz[5].

Dzieła drukiem[edytuj | edytuj kod]

Mathesis nova, 1670
  • Philippus Prudens, Antwerp, 1639.
  • Respuesta al Manifiesto del Reyno de Portugal, Antwerp, 1641.
  • Rationalis et realis philosophia, Louvain, 1642.
  • Theologia moralis fundamentalis, praeterintentionalis, decalogica, sacramentalis, canonica, regularis, civilis, militaris, Frankfurt, 1652-1653.
  • Theologia rationalis Frankfurt, 1654-1655.
  • Theologia moralis fundamentalis, editio secunda, Rome, 1656.
  • Primus calamus ob oculos ponens metametricam, quae variis currentium, recurrentium, adscendentium, descendentium, nec-non circumvolantium versuum ductibus, aut aeri incisos, aut buxo insculptos, aut plumbo infusos, multiformes labyrinthos exponat, Rome, 1663.
  • Mathesis biceps, vetus et nova, Campagna – Lyons, 1670.
  • Architectura civil recta y obliqua, Vigevano, 1678.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Yumpu.com, Juan Caramuel Lobkowitz: The Last Scholastic Polymath [online], yumpu.com [dostęp 2024-07-09] (ang.).
  2. ↑ a b c Caramuel, Juan Lobkowitz | Encyclopedia.com [online], www.encyclopedia.com [dostęp 2024-07-09].
  3. ↑ a b Julia A. Fleming, Defending Probabilism: The Moral Theology of Juan Caramuel, Georgetown University Press, 2006, s. XV, ISBN 978-1-58901-113-7 (ang.).
  4. ↑ Juan Caramuel y Lobkowitz. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2018-11-18]. (ang.).
  5. ↑ Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 2, Warszawa 1970, s. 83.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Juan_Caramuel_y_Lobkowitz&oldid=74238502”