Przejdź do zawartości

Akwedukt

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Akwedukt Pont du Gard we Francji
Akwedukt w Kawali, w Grecji
Akwedukt Eifel zaopatrujący Kolonię miał 95 km, łącznie z odnogami – 150; używany w latach 80–250
Współczesny akwedukt w Stanach Zjednoczonych. Widok z lotu ptaka

Akwedukt (łac. aquae ductus, ‘ciąg wodny’) – kanał wodociągowy, rurociąg podziemny lub nadziemny, doprowadzający wodę z odległych źródeł – na ogół do miast – przy wykorzystaniu siły ciążenia ziemskiego. Może być umieszczony na arkadach poprowadzonych nad rzekami lub nierównościami terenu. Akweduktem nazywany jest również most kanału wodnego.

Jeden z najstarszych znanych akweduktów, zbudowany na polecenie asyryjskiego króla Sennacheryba, doprowadzał wodę do Niniwy z odległych o 50 kilometrów gór[1].

W Grecji zachowały się akwedukty na Samos (tunel Eupalinosa) z VI wieku p.n.e.[2][3] oraz – w Koryncie i Atenach z V wieku p.n.e.

Starożytny Rzym był zaopatrywany przez sieć akweduktów liczącą w II wieku n.e. 420 km, z czego 47 km przebiegało nad powierzchnią ziemi. Sieć ta dostarczała milion m³ wody źródlanej na dobę[4]. Za czasów Konstantyna Wielkiego na początku IV wieku długość wodociągów wynosiła 575 kilometrów; dostarczały one do miasta około 1,5 miliona m³ na dobę[3]. Spadek w rzymskich akweduktach wynosił kilkadziesiąt centymetrów na kilometr. Rzymianie niekiedy odwadniali teren w pobliżu akweduktu, aby zmniejszyć ryzyko skażenia przez wody gruntowe. Przy wyborze źródeł, prócz badania stanu wody, obserwowali stan zdrowia ludzi[4]. Woda była dostarczana do fontann, łaźni i szaletów publicznych, oraz co bogatszych domów[3][4].

Z rzymskich wodociągów najbardziej znane są:

Przykłady akweduktów z czasów późniejszych:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Paolo Matthiae: Historia powszechna. Tom 2. Od prehistorii do cywilizacji na kontynentach pozaeuropejskich. Mario Attilio Levi, Andrea Pellizzari, Silvia Girocelli. UTET, 2007, s. 571. ISBN 978-84-9819-807-2.
  2. Bolesław Orłowski: Groźba i nadzieja. Sensacje z dziejów techniki. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 25-28. ISBN 83-203-0224-2.
  3. a b c d e Witold Szolginia: Cuda inżynierii. Warszawa: Alfa, 1987, s. 21–27, 28–40. ISBN 83-7001-076-8.
  4. a b c d (hiszp. • ang.) Opis rzymskich akweduktów na stronie poświęconej historii antycznego Rzymu
  5. a b c d e f g h (ang.) Strona poświęcona rzymskim akweduktom na świecie
  6. a b David J. Brown: Mosty. Trzy tysiące lat zmagań z naturą. Warszawa: Arkady, 2005, s. 22–23. ISBN 978-83-213-4401-0.
  7. (fr. • ang. • niem. • hiszp. • wł. • niderl. • port. • ros. • jap. • chiń. • chiń. klas. • kor.) Strona poświęcona akweduktowi Pont du Gard
  8. (kat.) Opis akweduktu El Pont del Diable na stronie promującej turystykę w Tarragonie
  9. (hiszp. • fr.) Opis akweduktu w Segowii na stronie promującej turystykę w mieście
  10. (hiszp. • ang.) Opis Aqueducto de los Milagros w Méridzie na stronie promującej turystykę w mieście
  11. (gr. • ang.) Krótki opis akweduktu w Nikopolis na stronie Ministerstwa Kultury Grecji
  12. (gr. • ang.) Krótki opis akweduktu na wyspie Lesbos na stronie Ministerstwa Kultury Grecji
  13. (ang.) Opis akweduktu w Cesarea Maritima na stronie opisującej ciekawe miejsca znane z Pisma Świętego