Seksueel verlangen kan iets verdraaiends zijn en Emerald Fennell is niet bang om de donkere kant van lust te laten zien. Sterker nog, ze geniet ervan met een bloederige glimlach die je zou verwachten van het brein achter de wraakthriller Promising Young Woman (haar regiedebuut leverde haar een Oscar op voor Beste Originele Scenario en een nominatie voor Beste Regisseur - niet slecht). Met haar tweede film Saltburn richt de Engelse schrijfster/regisseuse haar vlijmscherpe gevatheid op de Britse upper class, het soort vaag aristocratische, wanordelijk decadente en vreselijk snobistische mensen die zich kunnen beroemen op ontstellende rijkdom en privileges en een landgoed dat zo groot is dat het een eigen naam heeft: Saltburn.
LEES OOK: Review PlayStation Portal: Zowel levensveranderend als frustrerend
Hoewel Saltburn een bekend kader heeft met klassieke verhalen over obsessie en bedrog, biedt Fennells liefde voor slechte mode, heerlijke nummers en het rommelige gebied waar aantrekkingskracht en afstoting elkaar ontmoeten, het publiek een spannende rit die uniek schrijnend, hilarisch en opwindend is. Bovendien is Saltburn een thriller die vol zelfvertrouwen overgaat in een zelfbewuste queer komedie.
Waar gaat Saltburn over?
Barry Keoghan, genomineerd voor een Oscar vanwege The Banshees of Inisherin, speelt de rol van Oliver Quick, een "scholarship case" die in 2006 naar de universiteit van Oxford gaat, samen met de beste jongeren van het Verenigd Koninkrijk. Terwijl hij daar dankzij hard werken terechtkwam, werden hun plekken veiliggesteld door erfenissen, familienamen en enorme donaties. Terwijl hij er vreselijk sullig uitziet met een bril en een blazer, zien zij er moeiteloos cool uit.
Beeld: MGM/Amazon Studios
Fennell herinnert ons eraan hoe onmogelijk niet cool zelfs de hipste kleding uit de jaren '00 was. De visuele grappen variëren van de onthulling van pijnlijk betreurenswaardige modekeuzes tot Oliver die voor een komisch grote landhuisdeur staat, onzeker over hoe hij zo'n ouderwets symbool van rijkdom en bewaking moet aanspreken. Maar zelfs als de coole kinderen ons achteraf aan het lachen maken, verlangt Oliver ernaar om bij hen in de buurt te zijn. Of specifieker, hij verlangt er heel erg naar om bij hun koning te zijn, de knappe maar domme Felix Catton (Euphoria's Jacob Elordi). Afgezien van de klassenconflicten raken "Ollie" en Felix snel bevriend en als de zomer nadert, nodigt de laatste zijn arme vriend uit om hem te vergezellen op het belachelijke landgoed van de familie.
Beeld: MGM/Amazon StudiosEen volwassen en gloedvolle Oliver kijkt terug op deze zomer en waarschuwt zijn publiek dat mensen zijn gevoelens voor Felix verkeerd hebben begrepen. Door de film heen zal deze onheilspellende voice-over opduiken, wat extra kleur - of schaduw - geeft en ons eraan herinnert dat dit alles afkomstig is van de onbetrouwbare vertelling van een personage dat even raadselachtig als fascinerend is. Oliver wordt een figuurlijke gedaanteverwisselaar in huize Catton, hij buigt zijn personage om zijn publiek te behagen: het project, de crush, de student, de medesamenzweerder. Maar met welk doel?
LEES OOK: Alan Wake 2 - Zo mooi dat het eng wordt
De cast van Saltburn - van Rosamund Pike tot Carey Mulligan - is geweldig.
Terwijl de eerste akte op de Oxford-campus rijp is voor cringe-komedie van het soort sociale verlegenheid, is de tweede akte in Saltburn zelf absoluut on-point met zijn vlammende satire op de zogenaamde elite. Rosamund Pike, die een Oscar had moeten winnen voor Gone Girl, geeft haar grappigste rol tot nu toe als moeder Elspeth, die zich druk maakt om anderen. (Haar vernietigende uitspraak "She'll do anything for attention" is misschien wel de beste punchline van het jaar). Met een brede glimlach en luchtige toon verwelkomt Pike het publiek in Saltburn, waarna ze snel toeslaat met een reeks steeds schandaliger bekentenissen, waar Oliver - en wij - gretig naar luisteren. Ze is opwindend in haar wreedheid, ze brengt het soort zinnen die dragqueens "reads" zouden noemen, maar met de Britse helderheid die hun scherpe randje des te schokkender maakt.
Beeld: MGM/Amazon StudiosCarey Mulligan, de voor een Oscar genomineerde hoofdrolspeelster van Promising Young Woman, herenigt zich met Fennell om een eigenzinnige vriendin van de familie Catton te spelen. En hoewel haar optreden kort is, zit het vol met komische opmerkingen en grappige reactieshots. Academy Award genomineerde Richard E. Grant (Can You Ever Forgive Me?) voegt nog meer flair toe als de vergeetachtige maar af en toe pittige patriarch van de familie. Alison Oliver (Conversations with Friends) zindert als Felix' lastige zusje, terwijl Elordi Felix sluw speelt als niets bijzonders behalve dat hij knap, jong en rijk is.
Barry Keoghan is geweldig in Saltburn.
De Ierse acteur oogst veel lof van critici sinds zijn aangrijpende optreden in Yorgos Lanthimos' thriller The Killing of a Sacred Deer uit 2017. Daarna werd hij geprezen in films als Christopher Nolan's oorlogsdrama Dunkirk, Bart Layton's true crime docu-drama American Animals en David Lowery's surrealistische fantasyfilm The Green Knight. Zijn brutale optreden in Chloé Zhao's MCU-film Eternals leidde online tot talloze crushes, terwijl zijn hartverscheurende rol in The Banshees of Inisherin de Academy deed opkijken. En nu, terwijl de wereld toekijkt, stort Keoghan zich vol overgave in een rol die je uitdaagt om weg te kijken.
Beeld: MGM/Amazon StudiosHoewel Oliver de verteller en hoofdpersoon van Saltburn is, is hij niettemin een glad figuur. Keoghans doordringende blik is gericht op Felix en het is moeilijk te peilen of wat Oliver voelt liefde, lust, jaloezie, haat of een onstuimige mix van dit alles en nog veel meer is. De rol van Oliver bestaat uit maskers en Keoghan draagt ze allemaal zo overtuigend dat het een boeiend spel is om te raden welke echt is.
Oliver heeft een goed verhaal, tegen wie hij ook praat, maar Keoghan en Fennell weten dat de waarheid over hem in zijn daden ligt. Seks is geen verheven toespeling in Saltburn. Liefdesscènes - of lustscènes, in ieder geval - spelen zich af met een visceraal genoegen. Fennell weigert glanzend vertoon van perfect vlees en geniet in plaats daarvan van zweet, spuug, sperma en menstruatiebloed, plakkerig en kleverig. Sommigen in het publiek bij de filmvertoning snakten naar adem. Sommigen in het publiek bij de filmvertoning hapten verbaasd naar adem of schreeuwden het uit van afschuw over deze grafische weergaven van seks, die variëren van kinky tot taboe tot baanbrekend schokkend. Toch projecteert Fennells film geen oordeel op een van de bovenstaande zaken, want de film is sterk verbonden met Oliver's perspectief, en hij schaamt zich absoluut niet. Keoghan drukt dat uit in zijn zelfverzekerde fysiek in deze seksscènes en daarbuiten, tot een climax die kinetisch, heerlijk duivels en over-the-top is.
LEES OOK: Zo werkt de accessoire die je iPhone een BlackBerry-toetsenbord geeft
Simpel gezegd is Saltburn energiek, barstensvol lust, leugens en gelach - van het soort met een donkere rand. Als het verkeerd is om van een film te houden die zo gewild louche, brutaal, bloedheet en zenuwslopend sensationeel is, dan is het saai om gelijk te hebben. Saltburn is nu te zien op Prime Video.
