Zum Inhalt springen

Mongolen

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Dä Artikel behandlet d Ethnii vo de Mongole; für d Staatsbürger vo dr Mongolei, lueg doo

Mit em Begriff Mongole (altmongolisch: Mongɣul; mongolisch Монгол/Mongol) bezäichnet mä verschiideni ethnischi Grubbierige. Im ängere Sinn si d Mongole Völkergrubbe, wo vo de zentralasiatische mongolische Stämm im 13. Joorhundert abstamme. Im witere Sinn chönne au Völker wie d Dongxiang und anderi drzuezelt wärde.[1]

Vo wo dr Naame chunnt

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr Naame „Mongɣol“ isch zerst für meereri chliineri Volkstämm uf em Gebiet vo dr hütige Mongolei – im Gebiet vom Onon – brucht worde; under em Dschingis Khan im 13. Joorhundert isch s d Bezäichnig für alli monglolische Volksstämm under em Groosskhan worde.

Hütigi mongolischi Ethnie

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Die mäiste Lüt vo mongolischer Abstammig läbe hüte in dr Volksrepublik China (Inneri Mongolei) – was au e Hufe Lüt wo in dr Mongolei laabe, nid wüsse.[2] Denn chömme d Mongolei, Russland und non e baar anderi zentralasiatischi Staate.

Mongolischi Chinder mit iirer Mueter.

Mä cha die verschiidene mongolische Grubbe dr Sprooch nooch z. B. grob in West- und Ostmongole iidäile. Zu de Westmongole ghööre z. B. d Kalmücke (v. a. z Russland) und d Oirate (Ööld, Torghut, Khoshut, Bayaad usw., v. a. im Weste vo dr Mongolei und in dr VR China), zu de Ostmongole z. B. d Burjate (v. a. z Russland), Chalcha (v. a. in dr Mongolei) und d Tümed, Chahar, Ordos usw. (v. a. in dr Innere Mongolei).

D Kalmücke lääbe as äinzigs mongolischs Volk in ere autonome Region in Öiropa. Anderi Völker, wo wit verströit si und mongolischi Sprooche schwätze wie z. B. d Bonan, Dongxiang, Monguor und Daur in dr Volksrepublik China, wärde nid zu de Mongole im ängere Sinn zelt. Au d Sprooch vo de Moghol in Afghanistan isch e mongolischi Sprooch.

D Bevölkerig vo dr Mongolei bestoot zu 85 % us Mongole, das si öbbe 2,4 Millione Lüt (Stand 2007).[3]

Bim Zensus im Joor 2010 het mä z China 5'981'840 Mongole zelt. Im Joor 2000 si si eso uf die Autonome Gebiet und Browinze verdäilt gsi:

Näben em Autonome Gebiet Inneri Mongolei uf dr Browinzeebeni git es z China no anderi mongolischi autonomi Verwaltigsgliidrige. Uf dr Bezirkseebeni:

  • Autonome Bezirk Haixi vo de Mongole und Tibeter,
  • Mongolische Autonome Bezirk Bayingolin,
  • Mongolische Autonome Bezirk Bortala.

Uf dr Kräiseeben si s:

Usserdäm git s no anderi Völker, wo mongolischi Sprooche schwätze, und zwar d Daur, Tu, Dongxiang, Bonan und e Däil vo de Yugur. Si ghööre offiziell aber nit zur Nazionalidäät vo de Mongole, sondern si as äigeständigi Nazionalidääte anerkennt.

  1. Michael Weiers, Geschichte der Mongolen, Stuttgart 2004, S. 13
  2. Uradyn Erden Bulag: Nationalism and Hybridity in Mongolia. Oxford University Press, 1998, S. 183f.
  3. „Монгол улсын ястангуудын тоо, байршилд гарч буй өөрчлөлтуудийн асуудалд“ М. Баянтөр, Г. Нямдаваа, З. Баярмаа pp. 57-70 Archivlink (Memento vom 27. März 2009 im Internet Archive)