Gaan na inhoud

Russe

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Hierdie artikel handel oor die etniese groep. Vir die taal, sien Russies.
Russe

Totale bevolking: ca. 130–150 miljoen
Belangrike bevolkings  in: Vlag van Rusland Rusland ~118 miljoen[1]

Vlag van Duitsland Duitsland ~7,5 miljoen[2]
Vlag van Oekraïne Oekraïne ~7,2 miljoen[3]
Vlag van Kasakstan Kasakstan ~3,5 miljoen[4]
Vlag van Verenigde State van Amerika Verenigde State ~3,1 miljoen[5]
Vlag van Israel Israel ~1,2 miljoen
Vlag van Oesbekistan Oesbekistan 809 530[6]
Vlag van Belarus Belarus 785 084[7]
Vlag van Kanada Kanada 550 520[8]
Vlag van Letland Letland 520 136[9]
Vlag van Kirgisië Kirgisië 419 600[10]
Vlag van Moldowa Moldowa 369 488[11]
Vlag van Estland Estland 330 258[12]
Vlag van Turkmenistan Turkmenistan 297 319[13]
Vlag van Frankryk Frankryk 200 000–500 000[14]
Vlag van Brasilië Brasilië 200 000[15]
Vlag van Litaue Litaue 174 900[16]
Vlag van Azerbeidjan Azerbeidjan 119 300[17]
Vlag van Georgië Georgië 91 091[18][19]
Vlag van Colombia Colombia 88 000
Vlag van Tadjikistan Tadjikistan 68 200[20]
Vlag van Australië Australië 67 055[21]
Vlag van Finland Finland 66 379[22]
Vlag van Kuba Kuba 50 200[23]
Vlag van Turkye Turkye 50 000[24]
Vlag van Spanje Spanje 42 585[25]
Vlag van Italië Italië 39 314[26]
Vlag van Roemenië Roemenië 36 397[27]
Vlag van Verenigde Koninkryk Verenigde Koninkryk 35 172[28]
Vlag van Venezuela Venezuela 34 600[29]
Flag of the Czech Republic Tsjeggië 32 828[30]
Vlag van Griekeland Griekeland 18 219[31]
Vlag van Verenigde Arabiese Emirate Verenigde Arabiese Emirate 18 000
Vlag van Noorweë Noorweë 16 833
Vlag van die Volksrepubliek China Volksrepubliek China 15 609[32]
Vlag van Bulgarye Bulgarye 15 595[33]
Vlag van Armenië Armenië 14 660[34]
Vlag van Venezuela Venezuela 10 000
Vlag van Nieu-Seeland Nieu-Seeland 5 000
Vlag van Slowakye Slowakye 1 997
Vlag van Montenegro Montenegro 946[35]

Taal: Russies
Geloofsoortuiging: Hoofsaaklik Oosters-Ortodokse Kerk (Russies-Ortodokse Kerk)
Minderhede ongebonde en Ougelowiges
Verwante etniese groepe: Ander Oos-Slawiese volke soos Oekraïners en Wit-Russe[36]

Die Russe (Russies: ру́сские, russkiye) is 'n Oos-Slawiese volk van sowat 137 miljoen mense (waarvan 115 miljoen in die Russiese Federasie woon, 17 miljoen in ander voormalige lande van die Sowjetunie en sowat 6 miljoen in ander lande). Hulle is die grootste volk in Europa. Die meeste Russe is Russies-Ortodokse Christene of ongebonde.

Bevolking

[wysig | wysig bron]

Russe is die talrykste etniese groep in Europa en een van die grootstes ter wêreld met 'n bevolking van sowat 137 miljoen dwarsoor die wêreld. Daar is sowat 116 miljoen etniese Russe in die Russiese Federasie en sowat 18 miljoen in Rusland se buurlande. 'n Groot aantal Russe – sowat drie miljoen – bly in ander lande, veral in Noord-Amerika en Wes-Europa, maar ook in Oos-Europa en Asië.

Geloof

[wysig | wysig bron]
Oespenski-katedraal in Astrachan

Die meeste Russe is aanhangers van die Russies-Ortodokse Kerk, wat 'n belangrike rol in die Russiese geskiedenis en die vorming van die Russiese identiteit gespeel het. In ander lande behoort Russe meestal tot die plaaslike ortodokse kerke, wat óf regstreeks aan die Russies-Ortodokse Kerk verbonde is (soos die Oekraïens-Ortodokse Kerk, wat outonomie onder die patriarg van Moskou geniet) óf historiese bande met dié kerk het (soos die Ortodokse Kerk in Amerika).

Selfs ongebonde Russe voel hulle om kulturele redes aan die ortodokse geloof verbonde. Sommige Russe is Ougelowiges, 'n skeurgroep in die ortodokse beweging, wat die liturgiese hervormings van die 17de eeu verwerp het.

Ná die einde van die Kommunistiese bewind het die belangstelling in godsdiens weer toegeneem, alhoewel kerkbesoek swak is. Daar is slegs klein minderhede van ander Christelike kerke, waaronder die Baptiste met sowat 85 000 aanhangers.

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
'n Russiese meisie in tradisionele kleredrag ('n violet sarafan) in die oblast Wologda, 1909
Drie generasies van 'n Russiese gesin, ca. 1910
Tradisionele Russiese hofkleredrag – die sarafan. Oorspronklik uitsluitlik deur adellike Russiese mans aan die Tsarehof gedra, het dit in die 16de eeu ook by Russiese vroue gewild geraak

Die huidige Russe is afstammelinge van Oos-Slawiese stamme, wat hulle oorspronklik in Wes-Rusland, Belarus en Oekraïne gevestig en hier ook met Skandinawiese en Fins-Oegriese groepe vermeng het. Die etnoniem rus het oorspronklik na die Skandinawiese Warangiërs (Wikings) verwys, wat aanvanklik die eerste ryk in die gebied, Kiëf-Roes, oorheers het (vergelyk ook die Finse woord vir Swede, Ruotsi). Die Skandinawiërs is vinnig verslawies, en die naam het later na die hele bevolking van die ryk begin verwys.

Die aanvanklik homogene etniese groep van Kiëf-Roes het vanaf die 15de eeu in kulturele en taalkundige opsig in Groot-Russe, Wit-Russe en Oekraïners (vroeër: Klein-Russe) begin opsplits. Die Groot-Russe het veral die noordweste van die huidige Rusland bewoon. Ná 'n reeks militêre oorwinnings oor die Goue Horde en die Tartare het hulle gebied langs die Wolgarivier in ’n suidelike rigting uitgebrei. Veral die verowering van die Tartaarse hoofstad Kazan in die jaar 1552 het tot 'n verdere uitbreiding oorkant die Oeral na Siberië gelei.

In die 17de eeu het die Russe vir die eerste keer die Stille Oseaan bereik. Die Russiese Kosakke het die voortou by die kolonisering van nuwe gebiede geneem. Sedert die 18de eeu het die Russe ook die Ottomane en Krimtatare na die suidelike Oekraïne (Nieu-Rusland) en die noordelike Kaukasus teruggedring.

Voor 1917 het Russe byna uitsluitlik die gebied van die Russiese Ryk bewoon. As gevolg van die Bolsjewistiese Oktoberrewolusie het 'n groot aantal adellike en burgerlike gesinne na ander lande gevlug.

In die tyd van die Sowjetunie het Russiese minderhede hulle in byna alle deelstate gevestig. Terwyl die immigrasie van Russe in die Baltiese lande deur die Moskouse regering bevorder is, was in ander gebiede veral die tekort aan opgeleide werkers, wat vir die ontwikkeling van die plaaslike infrastruktuur benodig is, 'n aansporing vir Russiese immigrante om hulle daar te vestig. Met die verbrokkeling van die Sowjetunie het baie van hierdie Russe na die Russiese Federasie teruggekeer.

Russiese vanne

[wysig | wysig bron]

Die huidige Russiese vanne is in die tydperk tussen die 16de en 17de eeu gevorm, en hulle word oorwegend deur die genitief-uitgange -of/-ef of -in gekenmerk. Twee derdes van die moderne Russiese vanne het hierdie uitgange, en die meeste is uit die genitief van voorname, diername en beroepe gevorm. 'n Klein aantal vanne het uitgange soos -ski ('n byvoeglike naamwoord, wat óf na die geografiese herkoms verwys óf deur immigrante uit die Pools-Litause taalgebied ingevoer is), -itsj ('n meervoud-genitief, wat veral in die Oeral voorkom), -ez, -ak en -ago. Uitgange soos -enko en -oek is van Oekraïense oorsprong.

Aangesien die genitief in die Russiese taal volgens die genus verbuig word, verander die -of, -ef en -in na –owa, -ewa en -ina, terwyl die uitgang -ski na -skaja verander. Vanne wat nie ’n tipiese Russiese uitgang het nie, word nie verbuig nie.

Russiese gemeenskappe in die buiteland

[wysig | wysig bron]
'n Russiese gesin in die Kaukasusgebied (omtrent 1910). Vroeë kleurfoto van Sergei Michailowitsj Prokoedin-Gorski
Verspreiding van etniese Russe wêreldwyd:

   Rusland

   >1 000 000

   >100 000

   >10 000

   >1 000

Russies-Amerikaanse besoekers woon die Fort Ross Festival in die Kaliforniese Fort Ross Historical Park by. Hier het in die vroeë 19de eeu die mees suidelike Russiese nedersetting ontstaan

Etniese Russe het hulle in feitlik alle gebiede van die voormalige Russiese Ryk en die Sowjetunie gevestig, en hierdie binnelandse migrasie is dikwels deur die Moskouse regerings bevorder, veral in grensgebiede. Af en toe het klein Russiese groepe hulle as godsdiensvlugtelinge in die buiteland gevestig, soos byvoorbeeld die Lipowane in die Donaudelta en die Doukhobors in Kanada.

Nadat die Russiese Rewolusie en die Russiese Burgeroorlog in 1917 begin het, was daar 'n grootskaalse emigrasie, en baie Russiese burgers het hulle in Europese stede soos Berlyn, Parys en Londen of oorsee gevestig.

Die grootste Russiese bevolkings in die buiteland woon in voormalige deelstate van die Sowjetunie soos Oekraïne (sowat 8,3 miljoen), Kasakstan (sowat 3,8 miljoen), Oesbekistan (sowat 1,2 miljoen), Belarus (sowat 785 000), Letland (sowat 520 000), Kirgisië (sowat 420 000), Moldowa (sowat 370 000), Estland (sowat 330 000), Turkmenistan (sowat 297 000), Litaue (sowat 175 000), Azerbeidjan (sowat 119 000), Georgië (sowat 91 000), Tadjikistan (sowat 68 000) en Armenië (14 000. Sowat een miljoen Russiese Jode het hulle sedert die negentigerjare in Israel gevestig. Daar is ook kleiner Russiese gemeenskappe in die Balkanlande, Oos- en Sentraal-Europa, Duitsland, die Volksrepubliek China en in Latyns-Amerika.

Die groot Russiese minderhede in Baltiese lande soos Estland en Letland word dikwels met argwaan bejeën, aangesien hulle hulle daar ook as gevolg van die Russifiseringsbeleid van die voormalige Sowjet-owerhede gevestig het. Baie van hierdie immigrante het egter ook om ekonomiese redes na die Baltiese deelstate gegaan of is gedwing om te verhuis.

Russe wat hulle in die Sowjet-tydperk in Letland en Estland gevestig het, is net toegelaat om burgers van dié lande te word as hulle 'n verpligte taaltoets slaag en kennis van die Baltiese lande se geskiedenis en gebruike het. Die taalstryd gaan veral in Letland voort, waar Russe hulle verset teen die owerhede se planne om Lets as verpligte onderwystaal in te voer. In Estland is sowat 137 000 burgers van nie-Estiese afkoms, oorwegend Russe, terwyl 'n verdere 136 000 of tien persent van die totale bevolking staatloos bly.

Russiese emigrante het hulle ook in Kanada, Australië en die Verenigde State gevestig. Brighton Beach in New York en Sunny Isles Beach naby Miami is woonbuurte met 'n oorwegend Russiese bevolking. Volgens skattings is sowat 5,1 miljoen Amerikaners van Russiese afkoms, en in die tydperk tussen 1990 en 2000 het 'n halfmiljoen Russe na die Verenigde State geëmigreer. Voordat die Verenigde State Alaska van Rusland gekoop het, was daar 'n inheemse Russiese bevolking van sowat 40 000 mense, veral op die Aleoetiese Eilande. Volgens die sensus van 2000 praat 706 242 Amerikaners Russies as huistaal, waarvan 'n groot persentasie burgers van Russies-Joodse afkoms. In Suid-Afrika het sedert die negentigerjare 'n klein aantal Russiese vroue met Afrikanermans getrou.

In die Volksrepubliek China maak Russe deel uit van die 56 etniese groepe wat amptelik erken word. Sowat 15 600 Chinese Russe woon in die noorde van Xinjiang, in Binne-Mongolië en in Heilongjiang.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. (ru) "Ethnic groups in Russia, 2010 census". Rosstat. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Mei 2020. Besoek op 15 Februarie 2012.
  2. (en) "Regarding Upcoming Conference on Status of Russian Language Abroad". Russian Ministry of Foreign Affairs. 28 Mei 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Desember 2015. Besoek op 22 April 2016.
  3. (uk) "Про кількість та склад населення України за підсумками Всеукраїнського перепису населення 2001 року". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 November 2019. Besoek op 22 April 2016.
  4. (kk) "2009 census". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Oktober 2013. Besoek op 22 Julie 2012.
  5. (en) "Total Ancestry Reported". United States Census Bureau. 2012. Besoek op 21 April 2016.
  6. (ru) Хостинг VPS аренда сервера | Интернет Хостинг Центр Geargiveer 3 September 2012 op Wayback Machine
  7. (en) "Population Census 2009". Republic of Belarus Official Statistics. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Julie 2011.
  8. (en) Statistics Canada. "2011 National Household Survey: Data tables". Besoek op 22 April 2016.
  9. (lt) "Latvijas statistikas datubāzes". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Julie 2014.
  10. (ky) "Ethnic groups in Kyrgyzstan (2009 census)" (PDF). Kyrgyz Statistical Agency. Kyrgyz Statistical Agency. 2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 8 Maart 2012. Besoek op 31 Maart 2011.
  11. (en) "2004 Moldovan Census". Besoek op 22 April 2016.
  12. (en) "Population by ethnic nationality, 1 January, years". Statistics Estonia. 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Februarie 2020. Besoek op 22 April 2016.
  13. (en) "The World Factbook". Central Intelligence Agency. 22 Maart 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 April 2020. Besoek op 22 April 2016.
  14. (fr) "La communauté russe en France est "éclectique"". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 November 2019. Besoek op 22 April 2016.
  15. (pt) "Câmara de Comércio Brasil-Rússia". Brasil-russia.com.br. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Mei 2020. Besoek op 22 April 2016.
  16. (lv) "Gyventojų skaičius metų pradžioje. Požymiai: tautybė – Rodiklių duomenų bazėje". Db1.stat.gov.lt. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 September 2012. Besoek op 22 April 2016.
  17. (en) "The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Mei 2013. Besoek op 22 April 2016.
  18. (en) "Statistics Georgia". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Oktober 2007.
  19. (ru) "The ethnic composition of the population of Abkhazia". 2003 Census. Управление Государственной Статистики Республики Абхазия «Абхазия в цифрах», г. Сухум, 2005. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Oktober 2019. Besoek op 22 April 2016.
  20. (ru) "(2000 census)". Demoscope.ru. 20 Januarie 2000. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Mei 2020. Besoek op 22 April 2016.
  21. (en) "Australian Bureau of Statistics". Abs.gov.au. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Mei 2020. Besoek op 22 April 2016.
  22. (en) VSY. "(2013 estimate)". Vsy.fi. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Januarie 2013. Besoek op 22 Julie 2012.
  23. (es) "Официальная статистика Кубы за 2002 г." Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Februarie 2007. Besoek op 22 April 2016.
  24. (ru) "МИД России | 12/02/2009 | Интервью Посла России в Турции В.Е.Ивановского, опубликованное в журнале "Консул" № 4 /19/, декабрь 2009 года". Mid.ru. 2 Desember 2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Januarie 2016. Besoek op 22 April 2016.
  25. (es) "2005 census" (PDF). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 9 Mei 2020. Besoek op 22 April 2016.
  26. (it) "I cittadini non comunitari regolarmente soggiornanti". ISTATdate=5 Augustus 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Mei 2020. Besoek op 22 April 2016.
  27. (ro) Informatii utile | Agentia Nationala pentru Intreprinderi Mici si Mijlocii
  28. (en) "Nationality and country of birth by age, sex and qualifications Jan – Dec 2013 (Excel sheet 60Kb)". www.ons.gov.uk. Office for National Statistics. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 September 2015. Besoek op 11 Junie 2014.
  29. (en) Joshua Project. "Country – Venezuela :: Joshua Project Joshua Project". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 April 2020. Besoek op 22 April 2016.
  30. (cz) "(number of foreigners in the Czech Republic)" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 3 September 2015. Besoek op 16 Januarie 2015.
  31. (gr) "(2001 census)" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 24 September 2015. Besoek op 22 Julie 2012.
  32. (zh) "表1—6 省、自治区、直辖市分性别、民族的人口". Stats.gov.cn. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Augustus 2018. Besoek op 22 April 2016.
  33. (bg) "НАСЕЛЕНИЕ КЪМ 1. Maart 2001 Г. ПО ОБЛАСТИ И ЕТНИЧЕСКА ГРУПА". Nsi.bg. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Junie 2020. Besoek op 22 April 2016.
  34. (en) (hy) (ru) "(2002 census)" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 30 Januarie 2010. Besoek op 22 April 2016.
  35. (en) "Census of Population, Households and Dwellings in Montenegro 2011" (PDF). 12 Julie 2011. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 12 Februarie 2020. Besoek op 22 April 2016.
  36. (en) "Two sources of the Russian patrilineal heritage in their Eurasian context". American Journal of Human Genetics. 82 (1): 236–50. Januarie 2008. doi:10.1016/j.ajhg.2007.09.019. PMC 2253976. PMID 18179905.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Leefstyl