سفرهای طولانی، چه با ماشین، اتوبوس، هواپیما، قطار یا کشتی، می تواند یک تجربه هیجان انگیز باشد. با این حال، نشستن طولانی مدت ممکن است خطر ابتلا به یک بیماری بالقوه جدی به نام ترومبوز ورید عمقی (DVT) را افزایش دهد. DVT که به نام لخته خون نیز شناخته می شود، می تواند در پاها، ران ها، لگن یا بازوها ایجاد شود و منجر به عوارضی مانند آمبولی ریه شود. هدف این مقاله ارائه یک درک عمیق از لخته‌های خون، ارتباط آن با سفر، و راهکارهای پیشگیری و درمان است.
علت لخته شدن خون در سفر
در طول سفر، به‌ویژه با ماشین یا هواپیما، افراد اغلب ساعت‌های زیادی در حالت نشسته می‌مانند و ماهیچه‌های ساق پایشان عمدتاً غیرفعال می‌ماند. این عدم حرکت باعث می شود که جریان خون در پاها به میزان قابل توجهی کاهش یابد. جریان خون کند می تواند منجر به تجمع خون در پاها شود و به نوبه خود احتمال تشکیل لخته را افزایش دهد.
عوامل دیگری که ممکن است در تشکیل لخته خون در طول سفر نقش داشته باشند عبارتند از:
- فشار بر پشت مفصل زانو ناشی از نشستن روی صندلی
- تغییرات فشار هوا در طول سفر هوایی
نکاتی برای جلوگیری از لخته شدن خون در سفر
کلید جلوگیری از لخته شدن خون در طول سفر، تشویق جریان خون در پاها با انجام تمرینات ساده یا حرکات کششی منظم است. این پیشنهادها را در نظر بگیرید:
- هر ۲ تا ۳ ساعت یکبار یک استراحت پیاده روی داشته باشید: در طول سفرهای طولانی، در ایستگاه های استراحت، فروشگاه ها، پارک ها یا مکان های مناسب دیگر توقف کنید و برای دراز کردن پاهای خود بیرون بروید. پیاده روی به تقویت گردش خون کمک می کند.
- تمرینات روی صندلی در سفرهای هوایی یا قطار: اگر بلند شدن گزینه ای نیست، دایره مچ پا و خم شدن زانو را در صندلی خود انجام دهید. به طور متناوب پاشنه های خود را بالا و پایین کنید در حالی که انگشتان پا روی زمین قرار گرفته اید، در حالی که پاشنه های خود را روی زمین نگه داشته اید، انگشتان پا را بالا و پایین بیاورید و زانوهای خود را به سمت سینه خود بکشید و به مدت ۱۵ ثانیه ده بار نگه دارید.
- لباس‌های گشاد بپوشید: لباس‌های تنگ می‌توانند جریان خون را محدود کنند، بنابراین در سفرهای طولانی، لباس‌های راحت و گشاد را انتخاب کنید.
- از خو��ب طولانی مدت یا قرص های خواب پرهیز کنید : به جای اینکه برای مدت طولانی بخوابید، سعی کنید چرت های کوتاه داشته باشید. قرص های خواب آور می توانند باعث خواب آلودگی شوند و ممکن است شما را از حرکت در حین سفر منصرف کنند.
- به خوبی هیدراته بمانید و از الکل اجتناب کنید: نوشیدن آب زیاد می تواند به جلوگیری از کم آبی بدن کمک کند، که می تواند به تشکیل لخته خون کمک کند. الکل همچنین می تواند ضخیم شدن خون را افزایش دهد و اگر اصلا مصرف شود باید در حد اعتدال مصرف شود.
- جوراب یا جوراب فشاری بپوشید: اگر عوامل خطر بیشتری دارید، پزشک ممکن است پوشیدن جوراب یا جوراب فشاری را توصیه کند. این لباس ها فشار ملایمی به پاهای شما وارد می کند و به جریان خون کمک می کند و خطر تشکیل لخته را کاهش می دهد.
شناخت علائم لخته خون
بسیار مهم است که از علائم لخته خون آگاه باشید تا در صورت لزوم فوراً به پزشک مراجعه کنید. نیمی از افراد مبتلا به DVT هیچ علامتی را تجربه نمی کنند، اما زمانی که ظاهر می شوند، به علائم زیر توجه کنید:
- تورم در پا یا بازوی آسیب دیده
- درد یا گرفتگی که دلیل واضحی ندارد
- گرمی یا قرمزی در ناحیه ای که لخته در آن قرار دارد
- تغییر رنگ پوست اطراف لخته
علائم آمبولی ریه، یک وضعیت تهدید کننده زندگی ناشی از یک لخته خون خارج شده به ریه ها، عبارتند از:
- مشکل در تنفس
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- درد یا ناراحتی در قفسه سینه هنگام تنفس یا سرفه
- احساس اضطراب
- احساس ضعف یا سبکی سر
- سرفه ناگهانی یا سرفه خونی
عوامل خطر برای ایجاد لخته خون در طول سفر
عوامل خاصی می توانند خطر تشکیل لخته خون را در طول سفر افزایش دهند. این شامل:
- مدت سفر: هر چه مدت سفر، به ویژه پروازهای بیش از ۸ تا ۱۰ ساعت بیشتر باشد، خطر لخته شدن خون بیشتر می شود.
- عدم تحرک: مدت طولانی نشستن بدون وقفه برای حرکت، خطر را افزایش می دهد.
- سابقه پزشکی: سابقه شخصی یا خانوادگی لخته شدن خون می تواند حساسیت را افزایش دهد.
- بارداری: زنان باردار در معرض خطر تشکیل لخته خون هستند، به ویژه در مراحل بعدی بارداری و پس از زایمان.
- سن: افراد بالای ۶۰ سال بیشتر در معرض لخته شدن خون هستند.
- چاقی: افراد با شاخص توده بدنی بالا (BMI) در معرض خطر بیشتری برای لخته شدن خون هستند.
- شرایط سلامت مزمن: شرایطی مانند بیماری التهابی روده یا نارسایی احتقانی قلب می تواند خطر را افزایش دهد.
- داروها: درمان جایگزینی هورمون یا قرص های ضد بارداری حاوی استروژن می تواند خطر تشکیل لخته خون را افزایش دهد.
- جراحی یا بستری شدن در بیمارستان: خطر ایجاد لخته خون پس از جراحی یا بستری شدن در بیمارستان در سه ماه گذشته بیشتر است.
اگر در سفر مشکوک به لخته شدن خون هستید چه باید کرد؟
اگر علائم لخته خون را تجربه کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید. بسته به موقعیت مکانی خود، از یک مرکز مراقبت فوری، اتاق اورژانس دیدن کنید، یا با هتل، آژانس مسافرتی، سفارت، یا کنسولگری خود تماس بگیرید تا راهنمایی در مورد مراقبت های پزشکی مناسب پیدا کنید.
درمان لخته های خون
لخته های خون ممکن است خود به خود حل شوند، اما مراقبت فوری پزشکی ضروری است. درمان لخته های خون معمولاً شامل مصرف داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین برای شکستن لخته و جلوگیری از بزرگتر شدن آن است. در برخی موارد، جوراب های فشاری نیز ممکن است برای کمک به کاهش درد و تورم تجویز شوند.
در موارد شدید، جایی که لخته‌ها حل نمی‌شوند یا نیاز به برداشتن جراحی دارند، درمان ممکن است تا چند هفته یا ماه ادامه یابد، از جمله استفاده طولانی مدت از رقیق‌کننده‌های خون.
چشم انداز افراد مبتلا به لخته خون در طول سفر
با درمان سریع، خطر عوارض شدید ناشی از لخته شدن خون به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. با این حال، تقریباً یک سوم از افراد مبتلا به DVT ممکن است در عرض ده سال لخته دیگری ایجاد کنند و نیمی از آنها ممکن است علائم طولانی مدت را تجربه کنند. اینها می تواند شامل تورم، درد یا تغییر رنگ پوست باشد.
سوالات متداول
۱. اگر لخته خون دارید می توانید سفر کنید؟
کارشناسان توصیه می کنند قبل از سفر با هواپیما، ۳ تا ۴ هفته پس از تشخیص لخته خون صبر کنید. مطمئن شوید که دوز بارگیری داروی رقیق کننده خون خود را قبل از سفر کامل کرده اید.
۲. آیا می توانید با داروهای رقیق کننده خون سفر کنید؟
شما می توانید در حین مصرف داروهای رقیق کننده خون به مسافرت بروید، اما طبق دستور پزشک، برنامه دارویی خود را کاملاً رعایت کنید.
۳. چه مدت پس از پرواز در معرض خطر لخته شدن خون هستید؟
خطر ایجاد لخته خون با پروازهای چهار ساعته یا بیشتر افزایش می یابد. تقریباً از هر ۴۶۰۰ نفر یک نفر ممکن است در عرض یک ماه پس از پرواز لخته خون را تجربه کند.
۴. برای جلوگیری از لخته شدن خون در پروازهای طولانی چه باید کرد؟
در طول پروازهای طولانی، تمرینات پا را روی صندلی به طور منظم انجام دهید، حداقل هر دو ساعت یک بار در داخل کابین قدم بزنید، مقدار زیادی آب بنوشید و از مصرف الکل و قرص های خواب پرهیز کنید.
۵. آیا در یک پرواز طولانی باید جوراب های فشاری بپوشید؟
اگر فاکتورهای خطر بیشتری برای لخته شدن خون دارید یا سابقه ترومبوز ورید عمقی در گذشته داشته اید، پزشک ممکن است پوشیدن جوراب های فشرده یا جوراب را در طول پروازهای طولانی توصیه کند. اینها می توانند به بهبود جریان خون و کاهش خطر تشکیل لخته کمک کنند.
