Το μέλλον της ΚΑΠ μετά το 2020

Από Sam White and Sarantis Michalopoulos | Μεταφρασμένο από Άρια Κούτρα

31-07-2017

Η ΚΑΠ είναι το μεγαλύτερο πρόγραμμα της ΕΕ, αντιστοιχώντας σε 4 ευρώ για κάθε 10 ευρώ που δαπανώνται από την ΕΕ [Frans de Wit/Flickr]

Τον Ιούνιο του 2013, εγκρίθηκε η πρώτη σημαντική αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) σε δέκα χρόνια, μετά από μήνες διαπραγματεύσεων για τις ποσοστώσεις, τις επιδοτήσεις και τα μέτρα για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών ευθυνών.

Όταν όμως οι νέοι κανόνες τέθηκαν σε πλήρη ισχύ το 2015, ένα χρόνο πίσω αναφορικά με το χρονοδιάγραμμα, ορισμένοι από αυτούς που τους είχαν αρχικά εγκρίνει ζητούσαν αλλαγές σε πολιτικές που, όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν, ότι ήταν υπερβολικά πολύπλοκες για να τις διαχειριστούν.

Το 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε πρωτοβουλίες για την απλούστευση της ΚΑΠ ώστε να βοηθήσει τους αγρότες να την εφαρμόσουν, δηλώνοντας ότι η διαδικασία θα συνεχιζόταν μέχρι το 2020.

Τα πρώτα μέτρα απλούστευσης εφαρμόστηκαν το 2017, ωστόσο, σύμφωνα με τους ευρωπαίους αγρότες, πρέπει να γίνουν πολλά ακόμα.

Αναφερόμενος στην ΚΑΠ μετά το 2020, ο πρόεδρος της ευρωπαϊκής ένωσης αγροτών (COPA-COGECA) Martin Merrild δήλωσε στη EURACTIV.com: «Χρειαζόμαστε απλούστευση, η ΚΑΠ θα πρέπει να είναι απλή. Μιλάω με πολλούς αγρότες και αυτό είναι το κύριο μήνυμα που στέλνουν. Απλοποιήστε τη ώστε να μας είναι κατανοητή και κυρίως να μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι το βράδυ.»

Εκτός από την απλούστευση, οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής της ΕΕ εξετάζουν τρόπους «να παράγουν περισσότερα με λιγότερα», δηλαδή αύξηση της παραγωγικότητας για να τροφοδοτήσουν έναν αυξανόμενο πληθυσμό και ταυτόχρονα να προστατεύσουν το περιβάλλον χρησιμοποιώντας λιγότερους πόρους.

Η ΚΑΠ μετά το 2020 θα προσπαθήσει να εξισορροπήσει αυτούς τους στόχους.

Η Επιτροπή πραγματοποίησε επίσης δημόσια διαβούλευση κατά την οποία συζητήθηκε διεξοδικά η εισαγωγή νέων τεχνολογιών στον τομέα της γεωργίας. Ωστόσο, δεν είναι ακόμα σαφές πώς η λεγόμενη «έξυπνη γεωργία» ή «γεωργία ακριβείας» θα ενταχθούν στη νέα ΚΑΠ.

Αποποίηση ευθυνών: Το έργο παραγματοποιήθηκε με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η συγκεκριμένη δημοσίευση αντικατοπτρύζει αποκλειστικά τη γνώμη του συντάκτη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θεωρείται υπεύθυνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που εμπεριέχονται στο εν λόγω κείμενο.

Φόντο

Η Κοινή Αγροτική Πολιτική ή αλλιώς ΚΑΠ, η οποία εισήχθη το 1962, είναι ένα σύστημα αγροτικών επιδοτήσεων και προγραμμάτων της ΕΕ αποτελώντας το μεγαλύτερο κομμάτι του ενιαίου προϋπολογισμού της ΕΕ – περίπου το 40% του σημερινού προϋπολογισμού σε σύγκριση με το 70% που της αντιστοιχούσε τη δεκαετία του 1970.

Η ΚΑΠ ήταν πάντα ένα έργο εν εξελίξει. Οι μεταρρυθμίσεις που άρχισαν τη δεκαετία του ‘90 αποσκοπούσαν στη σταδιακή κατάργηση των άσκοπων ποσοστώσεων παραγωγής. Το 2003, καταβλήθηκαν προσπάθειες για τη «αποσύνδεση» των επιδοτήσεων από συγκεκριμένες καλλιέργειες ή προϊόντα, αν και η συμφωνία που επετεύχθη στις 26 Ιουνίου 2013 και τελικά εφαρμόστηκε το 2015 – το άλλαξε αυτό.

«Η συστηματική αποσύνδεση δεν αποτελεί πλέον τον τελικό στόχο. Με εξαίρεση τη Γερμανία, όλες οι χώρες αναλαμβάνουν την επιλογή "επανασύνδεσης"», σύμφωνα με ανάλυση του think-tank Farm Europe.

Επιπλέον, η νέα ΚΑΠ, επεκτείνοντας τις ποσοστώσεις ζάχαρης και τα δικαιώματα φύτευσης αμπέλου, καθυστέρησε τις προσπάθειες απελευθέρωσης της αγοράς. Ταυτόχρονα, εισήγαγε και νέα χαρακτηριστικά:

Ευελιξία στη μεταφορά χρημάτων μεταξύ κονδυλίων για άμεσες πληρωμές σε αγρότες (Πυλώνας 1) και αγροτική ανάπτυξη (Πυλώνας 2).
Κίνητρα για την ενθάρρυνση των νέων να εργαστούν στον αγροτικό τομέα και τη οικογενειακής γεωργίας.
Η σταδιακή εναρμόνιση των πληρωμών του Πυλώνα 1 μεταξύ των αγροτών από παλαιότερα κράτη μέλη της ΕΕ και χωρών που έχουν εντάχθηκαν από το 2004 και μετά.
«Πράσινα» μέτρα με στόχο την προώθηση της προστασίας του εδάφους και της βιοποικιλότητας.

Η ΚΑΠ περιγράφεται εστιάζει σε τέσσερις κανονισμούς που καλύπτουν την αγροτική ανάπτυξη, τη χρηματοδότηση, τις άμεσες πληρωμές στους αγρότες και τα μέτρα για την αγορά. Σε γενικότερο πλαίσιο, στόχος της είναι η επισιτιστική ασφάλεια, η προώθηση της βιώσιμης γεωργίας και των βιώσιμων περιβαλλοντικών πρακτικών αλλά και η εξισορρόπηση της ανάπτυξης ώστε να αποφευχθεί η ύπαρξη φτωχών αγροτικών περιοχών.

Ωστόσο, η ΚΑΠ δεν αφορά μόνο τη στήριξη των αγροτών. Σχεδόν το ένα τέταρτο (€95,6 δισ.) από τον προϋπολογισμού των €408,3 δισ. για την περίοδο 2014-2020 προορίζεται για τον τουρισμό και άλλα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης, των οποίων το κόστος μοιράζεται μέσω κρατικής και προγραμματικής χρηματοδότησης. Το μεγαλύτερο μέρος, €312,7 δις, δίνονται απευθείας στους αγρότες.

Η ΚΑΠ είναι το μεγαλύτερο και πιο δαπανηρό πρόγραμμα της ΕΕ, αντιστοιχώντας σε 4 ευρώ για κάθε 10 ευρώ που δαπανώνται από την ΕΕ, ενώ περίπου 1.100 υπάλληλοι της Επιτροπής σε 11 διευθύνσεις αγροτικών υποθέσεων συμμετέχουν στη διαχείριση του προγράμματος.

Αλλά και οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση του προγράμματος, το οποίο η Επιτροπή εκτιμά ότι εξυπηρετεί περίπου 8 εκατομμύρια δικαιούχους.

Παρά την πολιτική και δημοσιονομική της σημασία, η γεωργία αποτελεί μόνο ένα μικρό κομμάτι της ευρωπαϊκής οικονομίας: αντιστοιχεί στο 1,7% του ΑΕΠ και το 4,6% της απασχόλησης, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ. Η ΕΕ και οι Ηνωμένες Πολιτείες ανταγωνίζονται για να είναι οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς γεωργικών προϊόντων παγκοσμίως, ενώ το εμπόριο της ΕΕ ανήλθε σε €130,7 δισ. το 2016.

Η νομοθετική διαδικασία ήταν ιστορική - ήταν η πρώτη φορά που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε ίσο ρόλο στην επιρροή της νομοθεσίας και της χρηματοδότησης της γεωργίας, εξουσία που αποκτήθηκε στο πλαίσιο της Συνθήκης της Λισαβόνας του 2009.

Η αργή διαδικασία έγκρισης είχε ως αποτέλεσμα να εφαρμοστεί η συμφωνία με καθυστέρηση ενός έτους, δηλαδή το 2015. Λόγω της πολυπλοκότητας όμως των νέων κανόνων, οι υπουργοί Γεωργίας ζήτησαν απλοποίηση σε βασικούς τομείς: στον οικολογικό σχεδιασμό, τη διαδικασία έγκρισης σχεδίων αγροτικής ανάπτυξης και στη μείωση των απαιτήσεων υποβολής εκθέσεων για οργανώσεις παραγωγών. Οι προκύπτουσες αλλαγές τέθηκαν σε ισχύ το 2016.

Ζητήματα

Επί του παρόντος, η συζήτηση για την ΚΑΠ μετά το 2020 βρίσκεται σε εξέλιξη.

Από τον Φεβρουάριο έως τον Μάιο του 2017, η Επιτροπή πραγματοποίησε δημόσια διαβούλευση, τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάστηκαν στις 7 Ιουλίου. Στη διαβούλευση συμμετείχαν ερωτηθέντες από ολόκληρη την ΕΕ, όπως αγρότες, εργαζόμενοι σε αγροτικές επιχειρήσεις αλλά και η ευρύτερη κοινωνία των πολιτών.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτής της δημόσιας διαβούλευσης, ως κύρια εμπόδια για τον τομέα ξεχώρισαν η έλλειψη εκτάσεων (29%), το χαμηλό περιθώριο κέρδους (23%) και οι διοικητικές απαιτήσεις (13%).

Όσον αφορά στο εισόδημα των αγροτών, η συντριπτική πλειοψηφία απάντησε ότι οι γεωργοί λαμβάνουν ένα πολύ μικρό ποσοστό της τιμής που πληρώνουν οι καταναλωτές για την αγορά ενός προϊόντος. Οι ερωτηθέντες δήλωσαν επίσης ότι το εισόδημά τους ήταν πολύ χαμηλότερο σε σύγκριση με άλλα επαγγέλματα και ότι οι ευρωπαίοι αγρότες αντιμετωπίζουν αυστηρότερους κανόνες συγκριτικά με τους μη ευρωπαίους.

Αναφορικά με τις περιβαλλοντικές προκλήσεις, οι ερωτηθέντες τόνισαν την προστασία της βιοποικιλότητας, τη μείωση της υποβάθμισης του εδάφους, την καλύτερη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, ενώ η πλειονότητα των ερωτηθέντων απάντησε ότι η σημερινή ΚΑΠ δεν αντιμετωπίζει επαρκώς αυτές τις προκλήσεις.

Επιπλέον, όλοι οι εμπλεκόμενοι συμφώνησαν ότι η ΚΑΠ θα πρέπει να κάνει περισσότερα σε τρεις τομείς: στην ενίσχυση των επενδύσεων, την ανάπτυξη και απασχόληση, τον περιορισμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την ενίσχυση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς.

Απλοποίηση

Ο αρμόδιος Επίτροπος για τη Γεωργία Phil Hogan παραδέχθηκε ότι η νέα ΚΑΠ ήταν «πιο περίπλοκη από ό, τι πρέπει να είναι» και ανακοίνωσε νέα μέτρα απλούστευσης, μεταξύ των οποίων:

Αυξημένη ευελιξία στις απαιτήσεις χαρτογράφησης για Περιοχές Οικολογικής Εστίασης
Παράταση της προθεσμίας για υποβολή αιτήσεων ενίσχυσης και
Περισσότερη ευελιξία στους όρους επιλεξιμότητας για προαιρετική συνδεδεμένη στήριξη.

«Για όφελος όλων, πρέπει να κάνουμε τα πράγματα πιο απλά», δήλωσε ο Hogan. «Αυτός είναι ένας από τους κύριους στόχους μου για τα επόμενα χρόνια – να μειώσουμε το διοικητικό φόρτο διασφαλίζοντας παράλληλα την υπεράσπιση του συμφέροντος όλων.»

Ο Επίτροπος Hogan τόνισε ότι στην αγροτική πολιτική «πρέπει να υπάρξει στροφή από τη συμμόρφωση προς ένα προσανατολισμό βασισμένο στα αποτελέσματα», προκειμένου να μειωθούν και να βελτιωθούν οι έλεγχοι και ο διοικητικός φόρτος για όλους, αλλά κυρίως για τους αγρότες.

Μέχρι σήμερα οι κυριότερες αλλαγές έχουν γίνει στο παράγωγο δίκαιο στους τομείς των άμεσων ενισχύσεων, του Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου (IACS), για τη διαχείριση και τον έλεγχο των ενισχύσεων προς τους αγρότες οι οποίες πραγματοποιούνται από τα κράτη μέλη και προέρχονται από τον προϋπολογισμό της ΚΑΠ, και στην εφαρμογή της αγροτικής αναπτυξιακής πολιτικής και στους κανόνες που διέπουν τη ρύθμιση συγκεκριμένων τομέων της αγοράς.

«Όπου ενδείκνυται, μεγαλύτερη επικουρικότητα για τα κράτη μέλη θα επέτρεπε επαρκή ευελιξία για τη διαχείριση της πολιτικής με τον πλέον κατάλληλο τρόπο, ενώ η ΕΕ εξακολουθεί να θέτει τους στόχους που πρέπει να εκπληρωθούν», τόνισε ο Επίτροπος.

«Πρότεινα ένα νέο, δικαιότερο σύστημα κυρώσεων για παραβάσεις, καθώς και ένα σύστημα "κίτρινων καρτών" για τις πρώτες παραβάσεις. Ελπίζω αυτό να βάλει ένα τέλος στο άγχος που αισθάνονται πολλές σκληρά εργαζόμενες οικογένειες κατά τη συμπλήρωση λεπτομερών εντύπων», δήλωσε ο Hogan, προσθέτοντας ότι η ευκαιρία για προκαταρκτικούς ελέγχους των αιτήσεων ενίσχυσης που θα υποβάλουν οι αρχές πριν κλείσει επίσημα η διαδικασία των αιτήσεων θα οδηγήσει σε μείωση των λαθών, καθώς οι αγρότες βοηθούνται προληπτικά ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι αιτήσεις τους είναι ακριβείς.

Όπως δήλωσε εκπρόσωπος της ΕΕ στη EURACTIV, εκτός από αυτές τις αλλαγές η Επιτροπή είχε επίσης εισαγάγει μια σειρά μέτρων που αποσκοπούσαν στη βελτίωση των περιβαλλοντικών απαιτήσεων και της διοικητικής διαχείρισης, χαλάρωσε τις απαιτήσεις για τους δικαιούχους της χρηματοδότησης για την αγροτική ανάπτυξη για να αναρτούν δημόσια πληροφορίες σχετικά με τη χρηματοδότηση, ενώ έδωσε μεγαλύτερη ευελιξία για να δώσει τη δυνατότητα τροποποίησης στα εθνικά προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης να ανταποκρίνονται σε φυσικές καταστροφές και απλοποιήσε τους κανόνες που διέπουν τη στήριξη του τομέα της μελισσοκομίας.

«Η επόμενη φάση απλούστευσης της ΚΑΠ θα οδηγήσει στη μείωση των υφιστάμενων ευρωπαϊκών κανονισμών από 200 σε 40 ή 50, μειώνοντας τη γραφειοκρατία τόσο για τους αγρότες όσο και για τους φορείς εκμετάλλευσης και τις εθνικές διοικητικές αρχές», υπογράμμισε ο Επίτροπος.

Σε συνέντευξη που παραχώρησε στη EURACTIV, ο Hogan είπε επίσης ότι η ίδια η ΚΑΠ δεν παραμένει στατική/αμετάβλητη.

«Έχει εξελιχθεί σημαντικά τα τελευταία 20 χρόνια. Πράγματι, πολλά από τα στοιχεία της μεταρρύθμισης του 2013 σταδιακά εξαλείφονται με τα χρόνια - όπως η δικαιότερη κατανομή των άμεσων ενισχύσεων της ΚΑΠ εντός και μεταξύ των κρατών μελών ή οι απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού που αποσκοπούν στην ανάσχεση της μονοκαλλιέργειας και της σφράγισης (αδιαβροχοποίησης) του εδάφους, των οποίων ο αντίκτυπος τώρα αρχίζει να γίνεται εμφανής», σημείωσε.

Καθώς η ΚΑΠ εξακολουθεί να εξελίσσεται, τα ζητήματα για μελλοντική εξέταση στην προσπάθεια της Επιτροπής για απλούστευση περιλαμβάνουν την σήμανση των κρασιών, την παραδοσιακή ονομασία και τις προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης / προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις (ΠΟΠ/ΠΓΕ) και νέους κανόνες για την κοινοποίηση δεδομένων σχετικά με την παραγωγή ζάχαρης μετά το τέλος του συστήματος ποσοστώσεων.

«Η πρόσφατη δημόσια διαβούλευση για τον εκσυγχρονισμό και την απλούστευση της ΚΑΠ έχει δώσει πολλές ακόμη προτάσεις, οι οποίες θα εξεταστούν στο πλαίσιο της ανακοίνωσης της Επιτροπής, η οποία αναμένεται να εγκριθεί μέχρι το τέλος του έτους», ανέφερε ο εκπρόσωπος της ΕΕ.

Πιο «πράσινη» ΚΑΠ

Οι «πράσινες» πολιτικές διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη νέα ΚΑΠ. Για την περίοδο 2007-2013 δαπανήθηκαν €44,2 δισ. στο πλαίσιο του άξονα για το περιβάλλον, ενώ για την περίοδο 2014-2020 προορίζονται περίπου € 112,5 δισ.

Για την προηγούμενη προγραμματική περίοδο τα «πράσινα» κονδύλια αντιστοιχούσαν τουλάχιστον στο 25% του πυλώνα για την αγροτική ανάπτυξη, ενώ για την περίοδο 2014-2020 αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 30% όλων των άμεσων ενισχύσεων.

Οι αγρότες λαμβάνουν κοινοτικά κονδύλια για δραστηριότητες φιλικές προς το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της διαφοροποίησης των καλλιεργειών, τη διατήρηση μόνιμων λειμώνων και τη φροντίδα των περιοχών οικολογικής εστίασης όπως είναι οι φράκτες, οι εκτάσεις σε αγρανάπαυση και οι παρυφές των αγρών.

Ωστόσο, η νέα ΚΑΠ μπορεί να μην είναι τόσο «πράσινη» όσο ισχυρίζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σύμφωνα με μελέτη του Ευρωπαϊκού Γραφείου Περιβάλλοντος και της BirdLife Europe, η πραγματική χρηματοδότηση για πράσινα μέτρα που στόχο έχουν περιβαλλοντικά οφέλη στις αγροτικές εκτάσεις μειώθηκε κατά €1 δις.

Ορισμένες απαιτήσεις για τις περιοχές οικολογικής εστίασης και άλλα μέτρα οικολογικού ελέγχου καθορίζονται από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών. Ωστόσο, στην επισκόπηση της πράσινης πολιτικής για το 2016, η Επιτροπή διαπίστωσε μεγάλες διαφορές σε ολόκληρη την ΕΕ.

Η μελέτη του Eυρωπαϊκού Γραφείου Περιβάλλοντος σημείωσε ότι πάνω από το 80% των προστατευόμενων λειμώνων στις τοποθεσίες του δικτύου περιοχών Natura 2000 ήταν σε «κακή κατάσταση», τονίζοντας ωστόσο ότι η αρχική ιδέα πίσω από την αναθεώρηση της ΚΑΠ μετά το 2013 ήταν να διασφαλιστεί ότι το δημόσιο χρήμα χρησιμοποιείται για να δημόσια αγαθά.

«Αυτό μεταφράστηκε σε καλές αγρονομικές πρακτικές που συνδέονται με τις άμεσες ενισχύσεις των αγροτών και πιο φιλόδοξα μέτρα για το περιβάλλον στο κομμάτι της Αγροτικής Ανάπτυξης», όπως ανέφεραν εκπρόσωποι ΜΚΟ. Ωστόσο, «αυτή η πρόθεση εξαφανίστηκε γρήγορα, αφήνοντας μας με πολύ αδύναμους βασικούς κανονισμούς», ισχυρίζονται.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπερασπίστηκε την εν λόγω πολιτική της, λέγοντας ότι για πρώτη φορά οι άμεσες ενισχύσεις προς τους αγρότες συνδέονταν με έναν καθορισμένο κατάλογο περιβαλλοντικών πρακτικών.

«Βάσει των ειδοποιήσεων που είχαμε μέχρι τώρα, οι μισοί εκ των ευρωπαίων αγροτών υποχρεούνται πλέον να εφαρμόζουν φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές στο 80% των εκτάσεων τους», σύμφωνα με δηλώσεις εκπροσώπου της Επιτροπής στη EurActiv.

Ο ίδιος εκπρόσωπος εξήγησε ότι αποτελεί πλέον νομική υποχρέωση να δαπανάται τουλάχιστον το 30% του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού για την αγροτική ανάπτυξη σε μια σειρά περιβαλλοντικών και κλιματικών μέτρων.

«Αν κοιτάξουμε τα 118 προγράμματα για την Αγροτική Ανάπτυξη, στην πραγματικότητα ξοδεύουμε το μισό σχεδόν προϋπολογισμό (49%) σε αυτά τα μέτρα, έχουμε λοιπόν ξεπεράσει αυτή τη νομική υποχρέωση», είπε ο εκπρόσωπος, προσθέτοντας ότι αυτό περιλαμβάνει ποσοστό περίπου 16% για ενισχύσεις σε Περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα, οι οποίες «βοηθούν ώστε να μην εγκαταλείπονται συμβάλλοντας συνεπώς στη διατήρηση της βιοποικιλότητας στις καλλιεργήσιμες εκτάσεις».

«Οι ρύπανση από τη γεωργία έχει μειωθεί κατά 24% από το 1990, ενώ το σύνολο της αγροτικής παραγωγής έχει διατηρηθεί χάρη στη διαχείριση γης με χρήση σύγχρονων τεχνολογιών, καλύτερης γνώσης και συγκεκριμένων πρακτικών για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής», συμπλήρωσε ο εκπρόσωπος της Επιτροπής.

Ο τομέας της γεωργίας ευθύνεται για το 10% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ, χωρίς να συγκαταλέγονται στο ποσοστό αυτό οι εκπομπές από τα αγροτικά μηχανήματα και τις μεταφορές.

Σε άλλη έκθεση που εκπονήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο σημείωσε «αδικαιολόγητα υψηλό κόστος» σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενα προγράμματα για τη στήριξη της φιλικής προς το περιβάλλον γεωργίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία, τη Δανία και τη Πορτογαλία.

Μόνο 5 από τα 28 ελεγμένα έργα αποδείχτηκαν οικονομικά αποδοτικά, σύμφωνα με την έκθεση του ευρωπαϊκού οργάνου.

Ερωτηθείς από τη EurActiv, ο εκπρόσωπος τύπου της Επιτροπής αρμόδιος για θέματα σχετικά με τη γεωργία Daniel Rosario τόνισε ότι οι αδυναμίες που εντοπίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο αφορούσαν κατά κύριο λόγο τη διαχείριση των έργων σε εθνικό επίπεδο.

Επιπλέον ο Daniel Rosario προσπάθησε να υποβαθμίσει τη σημασία του σχεδίου για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, υποστηρίζοντας ότι τα «πράσινα» αγροτικά έργα «αντιστοιχούσαν περίπου στο 0,6% του προϋπολογισμού για την Αγροτική Ανάπτυξη της ΚΑΠ» για την περίοδο 2007-2013, ή αλλιώς €614 εκατ.

Αναφερόμενος στο μέλλον, ο εκπρόσωπος τύπου δήλωσε ότι η Επιτροπή έχει κάνει σημαντικά βήματα για να προσφέρει καλύτερη καθοδήγηση στα κράτη μέλη για την εφαρμογή των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης της περιόδου 2014-2020.

Ωστόσο, όπως δήλωσε «πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία» ενώ προειδοποίησε και για «τον κίνδυνο υπερβολικού διοικητικού φόρτου» και «δημοσιονομικών περιορισμών» στα κράτη μέλη, τα οποία συχνά γκρινιάζουν για υπερβολική γραφειοκρατία από τις Βρυξέλλες.

Στήριξη στους νέους αγρότες

Εξαιρετικά σημαντικός στόχος για την πολιτική αγροτικής ανάπτυξης της ΕΕ είναι και η ηλικιακή ανανέωση των ευρωπαίων αγροτών. Ο συνολικός αριθμός των ευρωπαίων αγροτών μειώθηκε ραγδαία κατά την τελευταία δεκαετία από 14, 5 εκατ. το 2005 σε 10,7 εκατ. το 2013. Κατά την ίδια περίοδο, μειώθηκε και ο αριθμός των νέων αγροτών από 3,3 εκατ. σε 2,3 εκατ.

Σύμφωνα με έρευνα της Eurostat, το 2013 οι αγρότες κάτω των 35 αντιπροσώπευαν το 6% μόνο υφιστάμενων. Συγκεκριμένα, το 31,1% εργαζόταν για άτομα άνω των 65 ή/και άνω, ενώ ένα περαιτέρω 24,7% για άτομα 55 ως 65 ετών.

Το γεγονός αυτό εγείρει ερωτήματα ως προς την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του κλάδου. Προκειμένου να αντιμετωπίσει το φαινόμενο, η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι η νέα ΚΑΠ θα παρέχει σε περίπου 180.000 νέους αγρότες μια επιχορήγηση εγκατάστασης.

«Η τελευταία αναθεώρηση της ΚΑΠ υποστήριξε την πρωτοβουλία της Επιτροπής να προσφέρει αύξηση κατά 25% στις άμεσες ενισχύσεις για τους νέους αγρότες κάτω των 40 για τα πρώτα 5 χρόνια από την έναρξη ενασχόλησής τους με τον τομέα», δήλωσε ο Daniel Rosario.

Ωστόσο, έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2017, τόνισε ότι η στήριξη της ΕΕ για τους νέους αγρότες είναι συνήθως ανεπαρκώς προσδιορισμένη, χωρίς συγκεκριμένα αποτελέσματα ή επιπτώσεις.

Συγκεκριμένα, οι ελεγκτές επεσήμαναν ότι η ΕΕ πρέπει να εστιάσει καλύτερη στη στήριξη για να επιτύχει αποτελεσματική ανανέωση των γενεών.

Σύμφωνα με τον Janusz Wojciechowski, μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και υπεύθυνος για την έκθεση, «Η αποτελεσματική στήριξη των νέων αγροτών είναι ζωτικής σημασίας για να καταστεί η γεωργία μακροχρόνια βιώσιμη».

«Βρήκαμε όμως ελάχιστα στοιχεία για το αποτέλεσμα αυτών των μέτρων και για το αν πραγματικά βοηθούν τους νέους αγρότες, κυρίως λόγω ανεπαρκών στόχων και δεικτών χαμηλής ποιότητας», πρόσθεσε.

Όσον αφορά στις άμεσες ενισχύσεις, το Συνέδριο σημείωσε ότι η ενίσχυση δεν βασίστηκε σε ορθή εκτίμηση των αναγκών και δεν αντικατόπτριζε τον γενικό στόχο της ενθάρρυνσης της ανανέωσης των γενεών. Όσον αφορά στην αγροτική ανάπτυξη, οι ελεγκτές τόνισαν ότι «βασίζεται γενικά σε μια ασαφή εκτίμηση αναγκών». Ωστόσο, οι στόχοι της αντικατοπτρίζουν εν μέρει τον γενικό στόχο της ενθάρρυνσης της ανανέωσης των γενεών.

Ερωτηθείς από τη EURACTIV, εκπρόσωπος της Επιτροπής υπογράμμισε ότι η Επιτροπή «ήταν ιδιαίτερα αφοσιωμένη» στη βελτίωση του πλαισίου απόδοσής της.

«Η ορθή εκτίμηση του αντίκτυπου της ΚΑΠ στην ανανέωση των γενεών θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις επιπτώσεις πολλών μέτρων, όχι μόνο των συγκεκριμένων μέτρων για την προσέλκυση νέων αγροτών. [...] Η ανάλυση αυτή θα γίνει από την Επιτροπή σε μια ειδική αξιολόγηση για την ανανέωση των γενεών που θα ξεκινήσει στα τέλη του 2017», ανέφερε ο αξιωματούχος της ΕΕ.

Ο εκπρόσωπος της Επιτροπής πρόσθεσε ότι το Συνέδριο διενήργησε έλεγχο σχετικά μικρού δείγματος της χορηγούμενης στήριξης και ότι οι νέοι αγρότες επωφελούνται από άλλες σημαντικές μορφές στήριξης της ΕΕ πέραν των δύο ειδικών μέτρων που ελέγχθηκαν.

Ο εκπρόσωπος δήλωσε επίσης ότι τα κράτη μέλη διαχειρίζονται ορισμένα από τα ελεγχθέντα μέτρα και σε αυτά η Επιτροπή έχει μόνο συμβουλευτικό ρόλο.

Με το βλέμμα σε νέες αγορές

Η πρόσβαση σε νέες αγορές είναι ένας άλλος τομέας όπου η ΕΕ ελπίζει να κάνει τη διαφορά για τους αγρότες.

Ωστόσο, αυτή η υπόσχεση δεν έχει υλοποιηθεί μέχρι στιγμής. Το ρωσικό εμπάργκο για τα δυτικά αγροτικά προϊόντα, σε συνδυασμό με την άρση των ποσοστώσεων για το ευρωπαϊκό γάλα τον Μάρτιο του 2015, η μειωμένη ζήτηση από την Κίνα και οι μεταβαλλόμενες διατροφικές συνήθειες, οδήγησαν σε πτώση των τιμών για το βόειο κρέας, το χοιρινό κρέας και το γάλα. Ο τομέας των οπωροκηπευτικών έχει επίσης πλήγει σοβαρά.

Η Επιτροπή αναγκάστηκε να αναλάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης, αποδεσμεύοντας 500 εκατομμύρια ευρώ για ενίσχυση σε αγρότες, καθώς οι εξαγριωμένοι διαδηλωτές βγήκαν να διαμαρτυρηθούν στους δρόμους των Βρυξελλών.

Τα λεγόμενα μέτρα ασφαλείας για τον τομέα των οπωροκηπευτικών θεσπίστηκαν για πρώτη φορά το 2014 ως απάντηση στη ρωσική απαγόρευση των εισαγωγών από την ΕΕ και παρατάθηκαν για τρίτη φορά την 1η Ιουλίου 2017, μέχρι τα τέλη Ιουνίου του 2018.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, το παρατεταμένο καθεστώς ανέρχεται σε 70 εκατομμύρια ευρώ για τους παραγωγούς φρούτων της ΕΕ, οι οποίοι διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να βρουν αγορά για τα προϊόντα τους. Και θα αποζημιώσει τους αγρότες που δίνουν τα προϊόντα τους σε φιλανθρωπικούς σκοπούς ή τα χρησιμοποιήσουν για άλλους σκοπούς, όπως οι ζωοτροφές ή η κομποστοποίηση.

«Η παγκόσμια οικονομική κατάσταση και η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη δεν είναι η καλύτερη, ιδιαίτερα η κατάσταση στην Κίνα. 3% μικρότερη οικονομική ανάπτυξη στην Κίνα σημαίνει 1% λιγότερο σε όλο τον κόσμο», δήλωσε ο Peter Pascher από τη Γερμανική Ένωση Αγροτών. Ο Pascher δήλωσε στη EURACTIV ότι ήταν καιρός να επανεξετάσει η ΕΕ τις κυρώσεις κατά της Μόσχας και να βρει λύση στη διαμάχη.

Το 2016 η Ιαπωνία ξεπέρασε τη Ρωσία ως η τέταρτη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της ΕΕ για τα αγροτικά προϊόντα. Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων διατροφής στην Ιαπωνία έφτασαν τα €5,84 δισ. για την περίοδο Φεβρουαρίου 2016 έως Ιανουάριο 2017, αυξημένες κατά 9,1% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Οι εξαγωγές προς τη Ρωσία αυξήθηκαν επίσης από τον Φεβρουάριο του 2016 έως τον Ιανουάριο του 2017, αλλά με πολύ χαμηλότερο ρυθμό (3,6%), φτάνοντας σε αξία τα €5,74 δισ.

Σε ομιλία που εκφώνησε στο συνέδριο «CAP: Have your say» στις 7 Ιουλίου 2017, ο Επίτροπος Hogan τόνισε ότι η πρόσφατα υπογεγραμμένη συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών της ΕΕ με την Ιαπωνία θα «εξαλείψει» πλήρως τους εμπορικούς δασμούς για τα ευρωπαϊκά κρασιά, άλλα και τα αλκοολούχα ποτά, τα σκληρά τυριά και το μεταποιημένο χοιρινό κρέας, ενώ θα μειώσει τον δασμολογικό συντελεστή για το βόειο κρέας από 38,5% σε 9%.

«Η συμφωνία σημαίνει ότι το 85% των αγροτικών προϊόντων της ΕΕ που εξάγονται στην Ιαπωνία θα απελευθερωθεί από δασμούς με την πάροδο του χρόνου», ανέφερε.

Η Επιτροπή έχει χαρακτηρίσει επανειλημμένα το διεθνές εμπόριο ως τον «τρίτο πυλώνα» της ΚΑΠ.

Επιπλέον, η Επιτροπή πιστεύει ότι η ευρωπαϊκή γεωργία πρέπει να είναι προσανατολισμένη στην αγορά και ανταγωνιστική σε παγκόσμια κλίμακα. Αυτό αντικατοπτρίζεται στον πυλώνα Αγροτικής Ανάπτυξης της ΚΑΠ, η οποία στοχεύει στην στήριξη 360.000 έργων εκσυγχρονισμού και στη βελτίωση της πρόσβασης σε νέες αγορές για τα προϊόντα της ΕΕ.

Ωστόσο, οι Βρυξέλλες έχουν επικριθεί έντονα για τη στάση τους κατά τις διαπραγματεύσεις με τρίτες χώρες.

Σε συνέντευξη με την EURACTIV, ο Έλληνας Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Ευάγγελος Αποστόλου δήλωσε ότι η Ευρώπη πρέπει να υπερασπιστεί τα συμφέροντα των παραγωγών που αντιμετωπίζουν ανταγωνισμό από τρίτες χώρες που προσφέρουν καλύτερες τιμές. «Είναι επίσης σημαντικό να αναπτυχθεί ένα ευρωπαϊκό εργαλείο εξαγωγικών πιστώσεων για την ενίσχυση των εξαγωγών μαζί με τη χρήση χρηματοπιστωτικών μέσων για τη χορήγηση δανείων με ευνοϊκούς όρους», πρόσθεσε ο υπουργός.

Η Επιτροπή απάντησε ότι προχωράει πάντα σε προσεκτική εκτίμηση των επιπτώσεων πριν τη σφράγιση οποιασδήποτε νέας εμπορικής συμφωνίας.

«Οι διμερείς εμπορικές συμφωνίες παρέχουν σημαντικές ευκαιρίες για τον τομέα της γεωργίας της ΕΕ και των τροφίμων εν γένει», δήλωσε ο Hogan στη EURACTIV, προσθέτοντας ότι το αυξανόμενο παγκόσμιο εμπόριο αγροτικών προϊόντων της ΕΕ βοήθησε τον τομέα της γεωργίας στην ΕΕ να επεκταθεί, προσφέροντας έτσι πρόσθετη ανάπτυξη και θέσεις εργασίας.

«Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι αγροτικές εξαγωγές της ΕΕ έχουν αποδώσει πολύ καλύτερα από τους περισσότερους άλλους κλάδους τα τελευταία χρόνια και η ΕΕ έχει καταστεί καθαρός εξαγωγέας (net exporter), ειδικά για προϊόντα προστιθέμενης αξίας. Αυτό δείχνει ότι οι εμπορικές συμφωνίες δεν έβλαψαν την ευρωπαϊκή γεωργία. Καθώς οι άνθρωποι στην Ασία και την Αφρική έχουν περισσότερο διαθέσιμο εισόδημα, βλέπουμε ότι θέλουν να καταναλώνουν ευρωπαϊκά τρόφιμα και ποτά και οι εμπορικές συμφωνίες μας ανοίγουν αυτές τις αναπτυσσόμενες αγορές.»

Ο Pekka Pesonen, ο γενικός γραμματέας της Copa-Cogeca, της ένωσης ευρωπαίων αγροτών και γεωργικών συνεταιρισμών, δήλωσε στη EURACTIV ότι η προσπάθεια της Επιτροπής να ανοίξει εξειδικευμένες αγορές για να αντισταθμίσει τις απώλειες στο εμπόριο με τη Ρωσία δεν έχει μεταφραστεί σε αυξημένα έσοδα για τους αγρότες, παρά την αύξηση των εξαγωγών.

«Πρέπει να πραγματοποιήσουμε συναλλαγές, πρέπει να εξαγάγουμε και να συνεχίσουμε να εξάγουμε, αλλά αυτές οι μεγαλύτερες αγορές εξαγωγών έχουν κάποιο κόστος», δήλωσε ο Pesonen.

«Για να ανοίξουμε αυτές τις αγορές, έπρεπε να μειώσουμε τις τιμές, και αυτό έχει γίνει, βέβαια, αισθητό από τους αγρότες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το αγροτικό εισόδημα μειώθηκε το 2016 σε σύγκριση με το 2015, η οποία ήταν μια ήδη δύσκολη χρονιά», πρόσθεσε ο γενικός γραμματέας της Copa-Cogeca.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών ενέκρινε πρόσφατα τις συστάσεις της σχετικά με τη μελλοντική ΚΑΠ, έχοντας ως επίκεντρο το αγροτικό εισόδημα.

«Ο γενικός στόχος είναι η διατήρηση μιας γεωργίας υψηλής ποιότητας, βιώσιμης και με δίκαιες τιμές, η οποία θα παρέχει επαρκώς αμειβόμενες θέσεις εργασίας σε όλες τις περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το στόχο της εδαφικής συνοχής. Στόχος είναι επίσης να ευθυγραμμιστεί η ΚΑΠ με τις προσδοκίες των πολιτών και να δοθεί περισσότερη νομιμότητα στον προϋπολογισμό της», δήλωσε η Επιτροπή των Περιφερειών, προσθέτοντας ότι η ΕΕ θα πρέπει να ασκήσει τη επιρροή της σε διεθνές επίπεδο για να αλλάξει τους ισχύοντες κανόνες για το διεθνές αγροτικό εμπόριο και να εξασφαλίσει ανταγωνισμό ισότιμων όρων σε εμπορικές συμφωνίες με τρίτες χώρες.

Νέες τεχνικές αναπαραγωγής φυτών

Οι νέες τεχνικές αναπαραγωγής φυτών θεωρούνται ένας πολλά υποσχόμενος νέος τομέας στον κλάδο των αγροτικών προϊόντων και «είναι ακόμη και απαραίτητοι για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων, όπως η αύξηση του πληθυσμού και η κλιματική αλλαγή», σύμφωνα με έκθεση του Κοινού Ερευνητικού Κέντρου της Επιτροπής.

Οι τεχνικές αναπαραγωγής φυτών επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στην ανάπτυξη νέων χαρακτηριστικών των σπόρων για ένα είδος μέσω της γενετικής μηχανικής. Το ερώτημα σχετικά με αυτές τις τεχνικές είναι εάν πρέπει να θεωρηθούν ως Γενετικά Τροποποιημένοι Οργανισμού (ΓΤΟ) σύμφωνα με το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Υποστηρικτές της τεχνολογίας λένε ότι οι τεχνικές αναπαραγωγής φυτών δεν πρέπει να θεωρούνται ΓΤΟ επειδή δεν υπάρχει ξένο DNA στα φυτά που προκύπτουν, τα οποία θα μπορούσαν και να έχουν αναπτυχθεί με φυσικό τρόπο. Για τους επικριτές τους, πρόκειται για μια ακόμη προσπάθεια πώλησης ΓΤΟ στους Ευρωπαίους από την πίσω πόρτα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθυστέρησε μια ιδιαίτερα αναμενόμενη νομική ανάλυση για το κατά πόσο οι νέες τεχνικές αναπαραγωγής φυτών πρέπει να θεωρούνται ΓΤΟ ή όχι. Η ανάλυση υποτίθεται ότι θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί το πρώτο τρίμηνο του 2016.

Μετά από αίτημα του Vytenis Andriukaitis, του Ευρωπαίου Επιτρόπου για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων, ο Μηχανισμός Επιστημονικών Συμβουλών (SAM) δημοσίευσε στις 28 Απριλίου επεξηγηματικό σημείωμα σχετικά με τις νέες τεχνικές στη γεωργική βιοτεχνολογία.

Ένα από τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης είναι ότι αυτές οι νέες τεχνικές διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Επομένως, η ομαδοποίησή τους δεν θα ήταν «βέλτιστη από επιστημονική και τεχνική άποψη».

«Η ακρίβεια και ο έλεγχος με των οποίο έγιναν οι αλλαγές που είναι μεγαλύτεροι από ό, τι με τη χρήση συμβατικών αναπαραγωγικών ή καθιερωμένων τεχνικών γενετικής τροποποίησης. Κατά συνέπεια, αυτές οι νέες τεχνικές έχουν ως αποτέλεσμα λιγότερα ανεπιθύμητα αποτελέσματα», τόνισαν οι επιστήμονες.

Όσον αφορά την υγειονομική και περιβαλλοντική αξιολόγηση των οργανισμών που προκύπτουν από αυτές τις τεχνικές, η έκθεση υπογράμμισε ότι θα πρέπει να υιοθετηθεί μια προσέγγιση κατά περίπτωση, λαμβάνοντας υπόψη ορισμένους παράγοντες, όπως το περιβάλλον στο οποίο χρησιμοποιείται το τελικό προϊόν και η γεωργική εφαρμογή της πρακτικής.

Κατόπιν επικοινωνίας με τη EURACTIV, πηγές της Επιτροπής υπογράμμισαν ότι το επεξηγηματικό σημείωμα δεν παίρνει θέση σχετικά με νομικά ζητήματα ούτε κάνει συστάσεις πολιτικής.

Ωστόσο, οι ίδιες πηγές ανέφεραν ότι «Γενικά, η Επιτροπή θεωρεί ότι απαιτείται ευρύς προβληματισμός για τις νέες τεχνικές αναπαραγωγής και την καινοτομία στον τομέα των σπόρων προς σπορά αλλά και πέραν αυτής».

Γεωργία ακριβείας

Η ΕΕ έχει ήδη αρχίσει να συζητά για το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας μετά το 2020.

Η αυξανόμενη πίεση για αύξηση των αποδόσεων στη σοδειά, σε συνδυασμό με την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος, οδήγησε τους αγρότες να αναζητήσουν «καινοτόμες» πρακτικές προκειμένου να παράγουν περισσότερα με λιγότερα.

Η έξυπνη γεωργία ή η γεωργία ακριβείας βρίσκονται στο επίκεντρο της συζήτησης, αλλά το ακριβές καθεστώς υπό το οποίο θα συμπεριληφθεί στην ΚΑΠ μετά το 2020 εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των ενδιαφερόμενων.

Η βασική λογική της γεωργίας α��ριβείας είναι η βελτιστοποίηση, δηλαδή η χρήση ακριβής ποσότητας λιπασμάτων, παρασιτοκτόνων και νερού άρδευσης, γεγονός που θα έχει θετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Ως αποτέλεσμα βελτιώνεται η ποιότητα των προϊόντων βελτιώνεται ενώ μειώνεται σημαντικά η κατανάλωση ενέργειας.

Το αν μπορούσε να έχει θετικό αντίκτυπο στις τιμές των τροφίμων η παραγωγή περισσότερων με λιγότερα δεν είναι ακόμη σαφής. Ωστόσο, πηγές της Επιτροπής ισχυρίζονται ότι η γεωργία ακριβείας θα μπορούσε ενδεχομένως να «οδηγήσει» σε μείωση των τιμών στα τρόφιμα.

Πιστεύουν επίσης ότι η τεχνολογία θα μπορούσε να ενισχύσει τη «διαφανή γεωργία» και, ως εκ τούτου, να πληροφορήσει καλύτερα τους ευρωπαίους καταναλωτές σχετικά με τα τρόφιμα που καταναλώνουν.

Ωστόσο, ο ευρωπαϊκός γεωργικός τομέας εξακολουθεί να αντιμετωπίζει αρκετές προκλήσεις πριν μπορέσει να εισέλθει στην ψηφιακή εποχή. Αυτές κυμαίνονται από το κόστος του τεχνολογικού εξοπλισμού, την έλλειψη ευρυζωνικής υποδομής στις αγροτικές περιοχές, την «ηλεκτρονική μετάβαση» μεταξύ των γενεών και, τέλος, τη συλλογή και τη διαχείριση «μεγάλων» δεδομένων.

Από τα 300 εκατομμύρια ευρωπαίους πολίτες που ζουν σε αγροτικές περιοχές, μόνο το 25% καλύπτεται από ταχεία ή υπερταχεία ευρυζωνική σύνδεση, σε αντίθεση με τις αστικές περιοχές οι οποίες καλύπτονται σε ποσοστό 70%. Ο στόχος της ΕΕ είναι να διασφαλίσει ότι κάθε εταιρεία και νοικοκυριό θα έχει ευρυζωνική πρόσβαση με ταχύτητα τουλάχιστον 30MB/δευτερόλεπτο έως το 2020.

Ο Ιταλός ευρωβουλευτής Paolo de Castro (S&D) δήλωσε στη EURACTIV ότι το νομικό πλαίσιο της ΚΑΠ πρέπει να είναι απλούστερο και πιο ευέλικτο, διασφαλίζοντας την έγκαιρη και αποτελεσματική λήψη αποφάσεων.

«Επιθετικές επενδύσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη των έξυπνων γεωργικών τεχνολογιών και η ευρεία υιοθέτησή τους με ολοκληρωμένο τρόπο που θα περιλαμβάνει πολιτικές για το κλίμα, την ενέργεια, τη γεωργία και την ψηφιακή πολιτική είναι επίσης απαραίτητες», τόνισε ο ευρωβουλευτής.

Από την άλλη πλευρά, ορισμένες ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον τομέα του περιβάλλοντος, καθώς και οι αριστεροί ευρωβουλευτές, ισχυρίζονται ότι η γεωργία ακριβείας θα βοηθήσει στην βελτίωση μιας ήδη δύσκολης κατάστασης.

Η Ισπανίδα ευρωβουλευτής Lidia Senra, (GUE/NGL), συντονιστής της Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου (AGRI) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε πρόσφατα στη EURACTIV ότι η καινοτομία και η τεχνολογία θα μπορούσαν πράγματι να δώσουν προστιθέμενη αξία στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής αλλά και στις προσπάθειες στήριξης του δικαιώματος στη διατροφή και εργασία.

«Ωστόσο, χρησιμοποιούνται για να ενθαρρύνουν την περαιτέρω συγκέντρωση πλούτου και να κάνουν τη συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας φτωχότερη», είπε, προσθέτοντας ότι η έξυπνη γεωργία χρησιμοποιείται με την ίδια λογική.

Ένα άλλο μεγάλο ζήτημα που οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν προσεκτικά είναι η χρήση των δεδομένων. Ο Επίτροπος Hogan δήλωσε πρόσφατα σε συνέντευξή του στη EURACTIV: «Είναι όλα θέμα του τρόπου με τον οποίο οργανώνουμε την ιδιοκτησία δεδομένων και την πρόσβαση ώστε η θέση των αγροτών να βελτιώνεται και να μην χειροτερεύει από τη νέα τεχνολογία».

Ένα άλλο βασικό στοιχείο της γεωργίας ακριβείας είναι ότι, σύμφωνα με την Επιτροπή, ενδέχεται να παρακινήσει και να προσελκύσει τους νέους να επιστρέψουν στον αγροτικό τομέα και να συμβάλουν σε ένα ευρύτερο αγροτικό μετασχηματισμό, με τις ενισχυμένες ηλεκτρονικές δεξιότητές τους.

Θέσεις

Υπάρχει περιθώριο για έξυπνη καλλιέργεια στην επόμενη ΚΑΠ;

Ο Daniel Azevedo, ανώτερος σύμβουλος πολιτικής στην Copa-Cogeca, δήλωσε ότι «η νέα ΚΑΠ θα πρέπει να εκσυγχρονιστεί, διαφορετικά οι αγρότες της ΕΕ δεν θα είναι σε θέση να ανταγωνιστούν σε μια δυναμική παγκόσμια αγορά [... ] Οι αγρότες δεν πρόκειται να επενδύσουν σε τεχνολογία για δημόσια χρηματοδότηση, αλλά αντίθετα, θα το κάνουν εάν όντως δουν την αξία που απορρέει από τη χρήση της τεχνολογίας ».

«Ένας αγρότης πρέπει να δει για να πιστέψει, [...] θέλει να δει τα αποτελέσματα πριν δεσμευτεί», προσθέτει ο αναλυτής της Copa-Cogeca Paulo Gouveia.

Ο Iman Boot, αναπληρωτής διευθυντής στη Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε ότι παρά τις τρέχουσες δυσκολίες, η γεωργία της ΕΕ παρουσιάζει μεγάλες ευκαιρίες. «Έχουμε τεράστιες προκλήσεις στη γεωργία σαφώς [...] αλλά έχουμε και λόγο να είμαστε αισιόδοξοι. Έχουμε και μεγάλες ευκαιρίες», σημείωσε ο Boot.

«Μια ευκαιρία είναι η υπόσχεση της γεωργίας ακριβείας, η οποία προσφέρει τεράστιες δυνατότητες για την αύξηση της παραγωγικότητάς μας, προκειμένου να παράγουμε περισσότερα με λιγότερα», τόνισε, προσθέτοντας ότι την ΕΕ έχουν ήδη αναπτυχθεί πρακτικές βασισμένες στην ανάλογη τεχνολογία.

Για τον Luc Vernet, αναλυτή στο think tank Farm Europe, δεν χρειάζεται να δημιουργηθεί ένας τρίτος πυλώνας για την γεωργία ακριβείας ούτε να γίνει πλήρης αναδιάρθρωση της ΚΑΠ. Σύμφωνα με τον Vernet, θα ήταν αναγκαίες μόνο ορισμένες προσαρμογές τόσο στον πρώτο όσο και στον δεύτερο πυλώνα.

«Το βασικότερο σήμερα είναι να αναγνωρίσουμε τον θετικό ρόλο αυτών των νέων τεχνικών και να λάβουμε υπόψη τι μπορούν να προσφέρουν για να αυξήσουν τόσο την περιβαλλοντική βιωσιμότητα όσο και την οικονομική ανάπτυξη συνολικά στην Ευρώπη», δήλωσε ο Vernet στη EURACTIV, προσθέτοντας ότι τόσο οι άμεσες ενισχύσεις όσο και οι πυλώνες για την αγροτική ανάπτυξη έχουν επίσης σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση Βιομηχανιών Γεωργικών Μηχανημάτων (CEMA) προτείνει την εισαγωγή ενός μπόνους αγροτικά βιώσιμης παραγωγικότητας (ASPB) στην ΚΑΠ για την στήριξη επενδύσεων «πράσινης» τεχνολογίας όπως η έξυπνη γεωργία.

«Θα πρέπει να επιβραβεύονται οι αγρότες που αυξάνουν την παραγωγικότητά τους ακολουθώντας αυστηρά τις απαιτήσεις συμμόρφωσης», όπως τόνισε η CEMA σε έγγραφο πολιτικού χαρακτήρα που δημοσιεύθηκε στις 10 Μαρτίου.

Η Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης και της Βιοποικιλότητας (NABU), μία από τις παλαιότερες και μεγαλύτερες περιβαλλοντικές ενώσεις στη Γερμανία, δημοσίευσε πρόσφατα κείμενο πολιτικού χαρακτήρα που υποστηρίζει ότι η σημερινή ΚΑΠ δεν αντιμετωπίζει ούτε την έλλειψη κερδοφορίας των αγροτών μικρής κλίμακας ούτε αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας βιοποικιλότητας.

Η NABU προτείνει ένα νέο μοντέλο που βασίζεται σε πολύ υψηλότερες ενισχύσεις στους αγρότες που καλλιεργούν τη γη τους με βιώσιμο τρόπο και εφαρμόζουν συγκεκριμένα μέτρα προς όφελος της βιοποικιλότητας. «Όσοι επιλέγουν να ακολουθήσουν μόνο τις βασικές νομικές απαιτήσεις δεν θα λαμβάνουν πλέον επιχορηγήσεις», αναφέρει το έγγραφο.

Χρονοδιάγραμμα

1962: Η ΕΟΚ εισάγει την ΚΑΠ.
1992: Οι μεταρρυθμίσεις εστιάζουν περισσότερο στην στήριξη της παραγωγής και όχι τόσο της αγοράς
2003: Εισαγωγή ισχυρότερων κανόνων για την ασφάλεια των τροφίμων, την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων.
Απρίλιος 2010: Ξεκινάει η δημόσια συζήτηση για το μέλλον της αγροτικής πολιτικής της ΕΕ
Νοέμβριος 2010: Ανακοινωση της Επιτροπής για το μέλλον της ΚΑΠ μετά το 2020
12 Οκτωβρίου 2011: Η Επιτροπή παρουσιάζει τις προτάσεις της για την αναθεώρηση της ΚΑΠ.
2011-2013: Συζήτηση για τις προτάσεις για την αναθεώρηση τηα ΚΑΠ στο Ευρωπαίκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
20 Οκτωβρίου 2011: Οι υπουργοί Γεωργίας της των κρατών μελών προχωρούν στην πρώτη ανταλλαγή απόψεων της προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων.
7 Νοεμβρίου 2011: Πραγματοποιείται ακρόαση των υπουργών Γεωργίας των κρατών μελών της ΕΕ στην Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
23-24 Ιανουαρίου 2013: Η Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υποστηρίζει μια λιγότερο "πράσινη" και πιο ευέλικτη ΚΑΠ.
12-13 Μαρτίου 2013: Συζήτηση και ψηφοφορία επί των κανονισμών και των εφαρμοσμένων δράσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Απρίλιος-Ιούνιος 2013: Διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου των υπουργών Γεωργίας των κρατών μελών.
1 Ιανουαρίου 2014: Η νέα ΚΑΠ τίθεται σε εφαρμογή, αλλά καθυστερήσεις στη διαδικασία έγκρισης καθυστερούν την εφαρμογή της μέχρι το 2015.
Νοέμβριος 2015: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει προτάσεις για την βελτιστοποίηση των "πράσινων" μέτρων της ΚΑΠ, της οργά��ωσης της αγοράς και άλλων προαπαιτούμενων.
2016: Ανακοίνωση των μέτρων βελτιστοποίησης της ΚΑΠ.
2017: Προγραμματισμένος έλεγχος για την ορθή λειτουργία της ΚΑΠ.
2020: Νέα προγραμματική περίοδος και πιθανή αναθεώρηση της ΚΑΠ.

Το μέλλον της ΚΑΠ μετά το 2020

Φόντο

Ζητήματα

Θέσεις

Χρονοδιάγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα

Υποστηρικτές