ASTRONOMİ

Johannes Kepler, gezegenlerin hareketlerini açıkladığı Kepler Yasası'yla ünlü, tarihi bir gökbilimci. Kendisi aynı zamanda tutkulu bir Güneş gözlemcisiydi. İğne deliği kamerası da olarak bilinen "camera obscura" ile 1607'de yaptığı gözlemlerin günümüzdeki araştırmalarda işe yaradığını söylesek?

Her ağustos ayında, Güneş Sistemi'mizdeki en eğlenceli manzara, herhangi bir sinemada ya da yayın platformunda değil, geceleri başımızın hemen üstünde gerçekleşiyor: Perseid Meteor Yağmuru.

James Webb Uzay Teleskobu, "Eps Ind Ab" adı verilen yeni bir gaz devi dış gezegen keşfetti. Daha da heyecan verici olan, yeni keşfedilen gezegen, James Webb tarafından ilk kez direkt olarak görüntülenen dış gezegen olma özelliği de taşıyor.

Güneş Sistemi'nin de içinde bulunduğu Samanyolu Galaksisi, evrenin uzak bir köşesinde yapayalnız durmuyor. İçinde birkaç bin yıldız bulunan, küçük ve sönük cüce galaksiler, kozmik mahallemizde etrafımızda yer alıyor. Bunlardan kaç tane olduğunu henüz bilmiyoruz ama bugüne kadar bulduğumuz 60 taneden çok daha fazlası olması gerekiyor.

2023 yılında vizyona giren ve epey ses getiren son Indiana Jones macerasının merkezinde yer alan ‘Kader Kadranı’ aslında gerçek bir arkeolojik eserden ilham alıyor: 2 bin 200 yaşındaki Antikythera mekanizması. Bilim insanları yüzyılı aşkın bir süredir ‘dünyanın ilk bilgisayarı’ olarak adlandırılan bu dahiyane icadın gizemini çözmeye çalışıyor.

Uzayın derinliklerinde tıpkı bir nişan yüzüğü gibi parıldayan bu çarpıcı yeni görüntü, Dünya'dan yaklaşık altı milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan bir kuasarı gözler önüne seriyor.

Bilim insanları evrendeki trilyonlarca ve trilyonlarca gezegen arasında neden hiçbir akıllı uygarlığın bize mesaj yollamadığını ya da neden onların varlığına dair bir ipucu bile bulamadığımızı anlamaya başladı. Scientific Reports isimli dergide yayınlanan yeni bir fikre göre, bir gezegende akıllı ve iletişim kurabilen yaşamın oluşmasının ne kadar zor olduğu ortaya konuyor.

Gökbilimciler Güneş Sistemi dışında dünyalar keşfetmeye devam ediyor ve her yıl uzay boşluğunda yüzlercesi gözleniyor. İşte 2024'te keşfedilen ve birbirinden ilginç dış gezegenler.

Gökbilimciler uzayın derinliklerinde daha önce benzeri görülmemiş gezegenler bulmaya devam ediyor. Yeni yapılan bir araştırmada da içerisinde bir "süper-Dünya"nın da bulunduğu 15 yeni gezegen keşfedildi.

Milyarder Jeff Bezos, insanların Güneş sisteminde süzülen dev uzay kolonilerinde yaşadığı bir gelecek hayal ediyor. Peki uzmanlar ne düşünüyor?

Geçtiğimiz haftalarda Güneş'teki aktivite üst düzeye çıkmış ve Dünya, yaşanan patlamalarla uzaya saçılan Güneş plazmasından kaynaklı radyasyon ve parçacıklarla adeta bombalanmıştı. Şimdi sırada Mars var.

Güneş Sistemi dışında bir başka gezegen sisteminde dev asteroitlerin birbirine çarptığı gözlemlendi. Çarpışmanın sonunda 65 milyon yıl önce Dünya'ya çarparak dinozorların neslinin tükenmesine sebep olan çarpışmadan 100 bin kat daha fazla toz etrafa saçıldığı belirtiliyor.

Sayısı giderek artan yeni gözlemlerle birlikte dev bir kozmik boşluğun ortasında olduğumuz ortaya çıktı. Astronomlar bu boşluğun varlığını ilk olarak 2013 yılında iddia ederken, o zamandan bu yana boşlukla ilgili kanıtların sayısı da giderek artıyor. Ancak işin garip kısmı, bu boşluğun bildiğimiz fizik yasalarına göre orada olmaması gerekiyor.

Geçtiğimiz ay Romanya'ya kadar güney enlemlere ulaşan Kuzey Işıkları, görünüşe göre Dünya'yı tekrar ziyaret etmeye hazırlanıyor. Peki patlama olma ihtimali en yüksek olan tarih ayın kaçı?

Gökbilimciler daha önce 40 Eridani A adı verilen yıldızın etrafında bir gezegen keşfedildiğini duyurmuştu. Yıldız ünlü "Uzay Yolu" evreninden tanıyacağınız Mr. Spock'ın gezegeninin yıldızı olarak geçiyor. Bu nedenle keşfedilen gezegene, Mr. Spock'ın gezegeninin adı Vulkan adı verilmişti. Ancak son verilere göre "Vulkan" adı verilen gezegen ne yazık ki yok.

Fizikçiler, evrenin gittikçe genişlemesine neden olan gizemli karanlık enerjinin zayıflıyor olabileceğine dair bazı ipuçları elde etti. Bu bulgu ilk etapta kulağa çok ilginç gelmeyebilir ancak kozmolojide büyük bir paradigma değişikliğine neden olabilir. Hatta kainatın sonuna dair mevcut teorilerden birini haklı çıkarabilir: Büyük Çöküş

Dış gezegen arayışının belki de "kutsal kaseleri"nden biri olan, koruyucu bir atmosfere sahip kayalık gezegen bulma hedefi, uzun süredir bilim insanlarını heyecanlandırıyordu. Ancak görünüşe göre James Webb Uzay Teleskobu, böyle bir gezegen bulmuş olabilir.

Güneş Sistemi'nin de içinde bulunduğu Samanyolu Galaksisi'ni dışardan görebilseydik nasıl görünürdü? İşte bir uzay teleskobu, galaksimize oldukça benzeyen ve 30 milyon ışık yılı ötede bulunan bir başka galaksiyi görüntüledi.

Nova olarak adlandırılan termonükleer patlamalardan bir yenisi Blaze yıldızı olarak da bilinen T Coronae Borealis'te gerçekleşecek. Bilim insanları patlamaya gün sayarken nadir görülen bu büyüleyici gök olayının ilk kayıtları 1217'ye kadar dayanıyor.

Bir sürü parlayan galaksi, mor ve turuncu bir yıldız "doğumevi" ve Samanyolu'na benzer bir spiral galaksi. Bunların hepsi geçtiğimiz gün Avrupa Uzay Ajansı tarafından yayınlanan, Euclid Uzay Teleskobu'nun çektiği görüntüler.

66 ışık yılı uzaktaki bir gezegen sisteminde bulunan ve NASA'nın TESS uydusu tarafından keşfedilen, yanardağlarla kaplı gezegen, bilim insanları için oldukça yeni.

Her ne kadar uzay için çok uzak olmasa da, bilim insanları 55 ışık yılı ötede kayalık ve Dünya boyutunda bir gezegen keşfetti. Yıldızına oldukça yakın olan gezegenin bir "yılı" sadece 17 saat sürüyor.

Portekiz ve İspanya’da Cumartesi günü insanlar sıradan bir bahar akşamı geçirmeyi umarak sokağa çıktı fakat aniden bir “alev topunun” üzerlerinden geçmesiyle şoke oldu. Alev topunun bir kuyruklu yıldız olduğu ortay çıktı.

MIT'de astronomi dersi alan bir grup öğrenci ve profesörleri, evrendeki en eski yıldızlardan üçünü, galaksimiz Samanyolu'nun hemen dışında keşfetti.

NASA'nın "gezegen avcısı" lakaplı Geçiş Yapan Dış Gezegen Tespit Uydusu (TESS), bugüne kadarki ilk "başıboş" gezegenini gözlemledi. Karasal olduğu anlaşılan nesnenin Dünya'dan büyük olduğu düşünülüyor. Bu aday nesne, yörüngede geçirdiği yıllar boyunca uzay gözlemevleri tarafından toplanan 1,3 milyon ışık eğrisinin analizi sonucunda keşfedildi.

Plüton'un yüzeyindeki kocaman kalp şekli nasıl oluştu? Bu yıllardır astronomların çözmeye çalıştığı bir gizem.

Uzayda bizden başka zeki yaşam varsa, onlarla neden iletişime geçemediğimiz yönünde birden fazla teori bulunuyor. Bunların arasında insan seviyesinde bir zekanın evrende benzersiz olduğu yönündekiler de dahil olmak üzere farklı açılardan görüşler yer alıyor. Ancak bir bilim insanının teorisi oldukça kabul edilebilir duruyor.

Kamo’oalewa yıllar boyunca astronomları büyüledi, zira sıradan bir asteroit değildi. Ortaya çıkış hikâyesi ise giderek daha etkileyici bir hâl alıyor. Dünya’nın biricik uydusunun bir parçası olduğuna dair ilk bulguların ortaya çıkmasından tam üç yıl sonra bu ‘mini Ay’ın tam olarak nereden geldiğini öğrenmiş olabiliriz.

Dünya'dan 1300 ışık yılı ötede bulunan Atbaşı Bulutsusu, adını bir kısmının atın başına benzeyen ilginç görünümünden alıyor. Gökcisminin fotoğrafını daha önce de diğer teleskoplar görüntülemişti. Şimdiyse sıra James Webb Uzay Teleskobu'nda.

NASA şimdiye kadar farklı türde kayalık ve Dünya'ya benzeyen gezegenler keşfetti. Ancak bizimkinin aksine bu gezegenlerin çoğu, eğer canlılığa sahipse, çoğu mor renkli olabilir.

NASA'nın keşif robotları bugüne kadar Mars'ta dolaştı, Satürn'ün etrafında gezdi, gezegenlerin ötesine uçtu ve artık yıldızlararası uzayda yolculuk ediyor. Ancak uzay ajansının mühendisleri, bu makineleri bazen uzakta görünen canlı mavi noktaya çevirebiliyor.

Uzay ajansı, dev bir lav gölü oluşturan ve 200 kilometre genişliğinde bir alana yayılan volkanın detaylı görüntülerini yakaladı. Loki Patera adındaki volkan, Jüpiter'in uydusu Io'da bulunuyor.

NASA, sekiz rotora sahip araba büyüklüğünde bir keşif aracının Satürn'ün uydusu Titan’a gönderilmesini kapsayan ‘Dragonfly’ görevinin resmen onaylandığını duyurdu.

Astronomlar kara deliği, Avrupa Uzay Ajansı'nın Gaia Uzay Teleskobu'nun gözlemlerini tararken keşfetti. Araştırmacılar herhangi bir kara delik bulmayı beklemiyordu ancak Gaia BH3'ün yakınındaki bir yıldıza olan kütleçekimsel etkisi, kara deliğin bulunmasını sağladı.

Daha önce yapılan araştırmalarda Uranüs'ün helyum ve hidrojen ile çok az bir metandan oluştuğu düşünülüyordu. Ancak yeni bir araştırma, önceki beklentileri aşıyor.

Kıbrıs'ta bulunan boninit kaya oluşumları, Merkür'ün geçmişte çok daha büyük ve farklı bir konumda olduğu yönündeki teorileri destekliyor.

2024 astronomi takviminin başlıca gündem maddelerinden biri olan tarihi Güneş tutulması geride kaldı ve yıldız gözlemcileri başka bir gök olayı için hazırlık yapmaya başladı. Lyrid meteor yağmuru 15-29 Nisan tarihleri arasında gerçekleşecek.

Anil Menon NASA'nın yeni astronotlarından biri. Kendisi SpaceX’in eski medikal direktörü ve uçuş operatörü. Ancak Menon’a göre bunların hiçbiri en zor görevi olan babalıkla kıyaslanamaz.